تجرید الأصول (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تجریدالاصول»، به
زبان عربی ، تالیف مولی محمد مهدی بن ابی ذر
نراقی کاشانی، مشهور به
نراقی اول، از
علمای شیعه ،
مجتهد ،
حکیم ،
عارف ، ریاضی دان و متبحر و جامع در
علوم نقلی و
عقلی است. ایشان، یکی از علمای قرن سیزدهم هجری و از بزرگان امامیه بوده‌اند و در اکثر علوم عقلی و نقلی دستی قوی داشته و در آنها تالیفی دارند.
این اثر، از اتقان علمی خوبی برخوردار است و در عین حال به لحاظ روشی، جزء روش مندترین کتاب‌هایی است که در حوزه در رابطه با
علم اصول نگاشته شده است.
کتاب، در یک جلد تنظیم شده است و مشتمل بر پنج مقصد می‌باشد.
در مقصد
اول، همانند سایر آثار اصولی، مطالبی به عنوان مقدمات، بحث می‌شود که در حکم زیرساخت و بنیان بحث‌های اصولی است؛ بحث‌هایی همانند تعریف علم اصول، موضوع علم اصول، تعیین واضع، اقسام دلالات و معانی، اقسام
وضع و موضوع له،
حقیقت و
مجاز و...
در مقصد دوم که از مهم‌ترین مقاصد کتاب «تجرید الاصول» و از لحاظ حجم نیز چشم گیر است، از
ادله شرعیه بحث می‌شود و مطالب متنوعی در مورد
ادله اربعه مطرح می‌گردد. نکته قابل توجه آنکه مرحوم
نراقی، در ذیل دلیل چهارم؛ یعنی دلیل
عقل ، مباحث
استصحاب ، اصالة عدم التکلیف، اصالة تاخر حادث، عدم الدلیل دلیل العدم،
برائت ،
احتیاط ،
استحسان و... را نیز بحث کرده است و در نهایت بحث مبسوطی راجع به
قیاس دارد.
مقصد سوم، نیز همانند مقصد دوم، یکی از دو مقصد مهم و مفصل این کتاب است که در باره «مشترکات کتاب و سنت» است. ایشان، در این مقصد به مباحثی همانند مبحث
امر و
نهی و متعلقات آن (فور و تراخی، مره و تکرار، امر به شی ء و نهی از ضد، عینیت طلب و اراده، معنای امر و نهی، دلالت نهی بر فساد و...) ، الفاظ مفید عموم، اقل مراتب جمع، خطابات شفاهیه و... پرداخته‌اند.
«
اجتهاد و
تقلید »، عنوان مقصد چهارم کتاب است. از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در این مقصد، می‌توان به مباحث ذیل اشاره کرد:
علوم پایه برای اجتهاد، عدم جواز اجتهاد در حضور
معصوم علیه‌السّلام ، تجزی در اجتهاد، تقلید از مجتهد متجزی و میت، شرایط حاکم و مفتی.
آخرین مقصد کتاب که کوتاه‌ترین مقصد نیز است، اختصاص به بحث پرکار و دقیق «
تعادل و تراجیح » دارد. مرحوم
نراقی، در این مقصد، ضمن شناساندن تعادل و تراجیح، به موارد تعارض اشاره می‌نماید و در نهایت اقسام مرجحات را برمی شمارد.
امتیاز این کتاب، این است که در ذیل هر مسئله اصولی که بیان کرده، یک مسئله فقهی را که آن مسئله اصولی در آن کاربرد دارد، مطرح کرده است.
کتاب، دارای حواشی بوده، ولی دارای فهرست نمی‌باشد.
فرزند مؤلف، مولی
احمد نراقی ، کتاب مزبور را در هفت جلد شرح نموده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
