تاریخ مبارک‌شاهی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تاریخ مبارکْ شاهی، تاریخ پادشاهان
دهلی از ابتدای قرن هفتم تا نیمه قرن نهم، به فارسی، می‌باشد.
تألیف یحیی بن
احمد سرهندی در سده نهم است.
این کتاب، تاریخ محلی است و مؤلف، آن را به معزّالدین مبارک شاه (حک: ۸۲۴ ـ۸۳۷)، دومین پادشاه از
خاندان سیدها (یا
بنی خِضر )، تقدیم کرده و آن را به نام وی، تاریخ مبارک شاهی نامیده است.
از زندگی سرهندی اطلاعی در دست نیست. ادعایی که او را یگانه مورخ شیعیِ دربار دهلی دانسته از آنرو که در خطبه کتاب نام
حضرت علی و دو فرزندش،
امام حسن و
امام حسین علیهم‌السلام، را ذکر کرده است، با توجه به مضامین خطبه کتاب مقرون به صواب نیست.
سرهندی، بخش اعظم تاریخ مبارک شاهی را پیش از
شعبان ۸۳۱ نوشت.
وی در این کتاب پس از بیان سبب تألیف (تدوین تاریخ
سلاطینی که «در تختگاه دهلی ضابط بودند»، از ابتدای استقرار حاکمان
مسلمان بر این ناحیه تا زمان تألیف کتاب)، به فتوحات
محمد بن
سام غوری (حک: ۵۵۸ ـ ۵۹۹) و معزّالدین
محمد سام غوری (حک: ۵۶۹ ـ۶۰۲)، از
غوریان یا شَنسَبانیان، از آغاز حکومت او بر غزنین (۵۶۹) پرداخته
و سپس رویدادها را تا ۸۳۸، یعنی ابتدای
سلطنت محمدشاه (۸۳۸ ـ ۸۴۹)، جانشین مبارک شاه، ادامه داده است.
بخش ارزشمند این اثر، تاریخ خاندان سیدهاست که حدود یک چهارم کتاب را دربرمی گیرد. سرهندی بسیاری از حوادث را دیده یا شنیده بوده است
و مطالب او را مورخان بعدی گاه عیناً در کتاب‌های خود تکرار کرده اند، از جمله نظام الدین
احمد در طبقات اکبری و عبدالقادر بداؤنی در منتخب التواریخ و ملامحمدشاه در تاریخ فرشته.
سرهندی از منابع خود فقط از قِران السعدینِ امیرخسرو دهلوی نام برده است.
نثر کتاب ساده و بدون عبارت پردازی است و مؤلف در باره رویدادها، از جمله در باره حمله
تیمور به دهلی و فجایع متعاقب آن، اظهارنظر نکرده است.
محمد هدایت حسین، این کتاب را بر اساس نسخه ای که در ۹۵۷ استنساخ شده بود،
در ۱۳۱۰ش /۱۹۳۱ در
کلکته به چاپ رساند. بسو این کتاب را به انگلیسی برگردانیده و با افزودن مقدمه ای، در ۱۳۱۱ش /۱۹۳۲ در بروده منتشر کرده است.
(۱) یحیی بن
احمد سرهندی، تاریخ مبارک شاهی، چاپ
محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۳۱.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تاریخ مبارک شاهی»، شماره۳۱۳۰.
