تاریخ انحطاط مجلس (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تاریخ انحطاط مجلس کتابی است به
زبان فارسی نوشته احمد مجد الاسلام کرمانی (۱۲۸۸- ۱۳۰۲ ق.) که فصلی از
تاریخ انقلاب مشروطیت ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد.
نویسنده، در مقدمه کتاب با یادآوری خطراتی که ممکن است به واسطه آثاری از این دست متوجه نویسنده شود، به انگیزه خود از نگارش این اثر اشاره می‌کند. وی در این باره می‌نویسد:
نوشتن این تاریخ امروزه در حکم بازی کردن با افعی است و یا به پای خود به
مسلخ رفتن، اما دو چیز مرا به ادای این تکلیف مجبور نموده؛ اول حس انسانیت و وظیفه انسانیت، دوم شدت بطالت و بیکاری... و با آنکه در این کار احتمال بسی مخاطرات می‌دهیم، فقط به یک امیدواری شروع می‌کنم و آن این است که شخص
پادشاه را مایل به
عدالت شناخته‌ام و
یقین می‌دانم در مقابل استبداد وزراء و امرا رافت و عدالت به شخص مقدس پادشاه مانع از این خواهد شد که بر بی گناهی
ستم کنند و چون من خودم را بی گناه می‌دانم، امیدوارم محفوظ بمانم.
کتاب؛ مشتمل بر مقدمه‌ای در شرح حال نویسنده به قلم محمود خلیل پور، مقدمه‌ای به قلم نویسنده و سه فصل می‌باشد.
کتاب حاضر، در واقع جلد دوم کتاب سفرنامه کلات اثر همین نویسنده است که به صورت مستقل به چاپ رسیده است. این کتاب جایگاه برجسته‌ای در میان مآخذ دوره مشروطه دارد. این کتاب آمیخته‌ای از گزارش و پژوهش نویسنده درباره رویدادهای مشروطیت و شکل گیری کودتای محمدعلی شاه قاجار است. مجدالاسلام از کسانی بود که در برخی از رویدادها نقش داشت و به همین سبب نام و آوازه‌ای یافت.
در ابتدای کتاب نویسنده از موقعیت اجتماعی و سیاسی خود یاد می‌کند و یادآور می‌شود، از آن جا که مسلک وی در روزنامه نگاری همیشه صلح طلبی و میانه روی بوده و به تشنیع و آزار کسی نپرداخته و در عین حال به افشای ستم ظالمان پرداخته، از جانب برخی افراد که بر ضد او بودند، مورد بی مهری قرار گرفته است. وی همچنین یادآور می‌شود که اگر معاصران وی نیز به شیوه وی رفتار می‌کردند، گرفتار حوادث غیر مترقبه نمی‌شدند و مملکت را به باد نمی‌دادند.
در ادامه به واقعه مجلس و خطری که از ناحیه وقایع پیش آمده، وی را مجبور به تغییر منزل نموده، اشاره می‌کند و سپس به واقعه به توپ بستن منزل ظهیرالدوله در عصر سه شنبه ۲۳
جمادی الاولی سال ۱۳۲۶ ق. و موضوعات دیگر پرداخته است.
در فصل نخست به فلسفه تاریخی و بررسی اسباب انحطاط مجلس پرداخته شده است.
عناوینی که در این فصل به چشم می‌خورد به شرح زیر است:
خواسته‌های مردم، عنوان مشروطیت، دست اندازی عثمانی‌ها، نفوذ
آلمان در ایران، انتخاب وکیل، مذاکرات مجلس، عزل احتشام السلطنه، زنجیر عدل محمدعلی شاه، فروش القاب و مناصب، فروش خالصجات، انحصار تنباکو، امتیاز تنباکو، کمپانی رژی، حکومت فرمانفرما،
حکومت امین الدوله، مدارس جدید، عزل امین الدوله، مسافرات شاه به فرنگ، قتل بابیه، تبعید آزادیخواهان، قوای سه گانه مملکت، اقسام حکومت، مشروطیت ایران و....
این کتاب نخستین بار با مقدمه و یادداشت‌های محمود خلیل پور، نوه دختری مجد الاسلام، در سال ۱۳۵۱ ش. و از سوی دانشگاه
اصفهان منتشر شد و نسخه حاضر در برنامه چاپ دوم این کتاب است که در سال ۱۳۵۶ ش. توسط همان ناشر منتشر شده است.
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
