تابعین (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تابِعین:
(وَ اَلَّذِينَ اِتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسٰانٍ رَضِيَ اَللّٰهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ) تابِعین: اصطلاح گروهى از دانشمندان بر اين است كه كلمۀ
«تابعين» را تنها به شاگردان
صحابه مى‌گويند.
يعنى آن عده‌اى كه
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) را نديدند اما بعد از پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) به روى كار آمدند و علوم و دانش‌هاى اسلامى را وسعت بخشيدند، و به تعبير ديگر اطلاعات اسلامى خود را بدون واسطه، از صحابۀ پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) گرفتند. (با اين ترتيب مى‌توان گفت كه «
تابعين» زمان پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) را درک نكرده بودند)
ولى مفهوم آيه از نظر
لغت به اين گروه، محدود نمى‌شود، بلكه با توجه به آيۀ مورد بحث، «
تابعين به احسان» تمام گروه‌هايى را كه در هر عصر و زمان از برنامه و اهداف پيشگامان
اسلام پيروى كردند شامل مى‌شود.
به موردی از کاربرد
تابعین در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ السَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الأَنصَارِ وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّضِيَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُواْ عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (پيشگامان نخستين از مهاجرين و انصار، و كسانى كه به نيكى از آنها پيروى كردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها نيز از او خشنود شدند؛ و باغهاى بهشتى براى آنان آماده ساخته، كه نهرها از پاى درختانش جارى است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و اين است رستگارى و پيروزى بزرگ.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: و چون
خدای سبحان طبقه سوم از اصناف سه‌گانه را در جمله
(وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ) ذكر نمود، و مقيد نكرد به
تابعين عصرى معين، و توصيف هم نكرد به
تابعين سابق و يا اول و يا امثال آن، و در نتيجه تمامى
مسلمین بعد از سابقون اولون را شامل شد، قهرا مؤمنين به دين اسلام و آن‌هايى كه راستى مؤمنند و نفاق ندارند از ابتداى طلوع اسلام تا روز
قیامت سه دسته شدند. يكى سابقون اولون از
مهاجرین. دوم سابقون اولون از
انصار. سوم
تابعين ايشان. و دو صنف اول
تابع نيستند، پس، در حقيقت آن دو صنف پيشوا و پيشرو و بقيه مسلمين يعنى صنف سوم تا روز قيامت
تابع ايشانند، و اگر
متبوع هم باشند به مقايسه با آيندگان متبوعند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تابعین»، ص۲۷۲.
