بهلول (هفته‌نامه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُهْلول، هفته‌نامه‌ای انتقادی و طنزآمیز همراه با کاریکاتور که مدافع و ناشر افکار حزب دمکرات بود.
این هفته‌نامه از اوایل سال ۱۲۹۰ش/۱۹۱۱م نخست با مدیریت شیخ علی عراقی منتشر شد و پس از آن، با مدیریت اسدالله خان‌پارسی در ۴ صفحه با قطع متوسط و چاپ سنگی در
تهران انتشار می‌یافت.
صفحات ۱ و ۴ بهلول ویژۀ کاریکاتور بود و صفحات ۲ و ۳ آن، اختصاص به دیگر مطالب داشت. مطالب این نشریه شامل: سرمقاله،
شعر (زیر عنوان ادبیات)، اخبار داخله (به شکل فکاهی) و بخش پرطرفداری به نام «کهنه مقویم بهلول» بود.
بهلول که با اعلام خط سیاسی خود، یعنی طرفداری از کارگران نشریه‌ای تندرو به شمار می‌آمد، خوانندگان بسیاری پیدا کرد، به گونه‌ای که تک شماره‌های آن با بهایی بیش از بهای همیشگی نشریه به
فروش می‌رسید و شاید بتوان آن را تنها نشریۀ همواره کمیاب در دوران برپایی مجلس دوم دانست.
کاریکاتورهای متنوع، نیشدار و پرمعنای آن که همگی گویای رویدادهای زمان خود بودند، موجب می‌شدند که این نشریه همواره در معرض سانسور قرار گیرد و چندین بار نیز توقیف شود. از جملۀ این کاریکاتورها یکی در زمینۀ مذاکرۀ وام ۶ میلیون تومانی از ممالک دیگر برای به کار انداختن کارهای مملکتی (شم ۱۳)، و دیگری در مقایسۀ آزادی مطبوعاتِ زمان مشروطیت و هنگام استبداد بود (شم ۷).
بهلول یک‌بار به سبب چاپ یکی از همین کاریکاتورها توقیف گردید و چاپخانۀ آن تعطیل شد و کارگران چاپخانه نیز مورد
تعقیب قرار گرفتند.
البته این نشریه هربار پس از توقیف، شمارۀ فوق‌العاده‌ای با عنوان فوق‌العادۀ بهلول چاپ می‌کرد و اعتراض خود را به گوش مردم می‌رسانید.
در۷
ذیحجه ۱۳۴۱ق/۲۱ژوئیه۱۹۲۳م نشریۀ بهلول به جای شمارۀ ۸ روزنامۀ آزادی به صاحب امتیازی و مدیریت
محمود آزادی که در توقیف بود، به چاپ رسید و انتشار آن تا چندین شماره (حداقل ۱۷شماره) ادامه یافت.
(۱) محمدابراهیم باستانی پاریزی، جراید فکاهی در ایران، مجموعۀ گفتارهایی دربارۀ چندتن از رجال ادب و تاریخ ایران، به کوشش قاسم صافی، تهران، ۱۳۵۷ش، شم ۲۲.
(۲) ادوارد براون، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دورۀ مشروطیت، ترجمۀ
محمد عباسی، تهران، ۱۳۳۷ش.
(۳) مسعود برزین، شناسنامۀ مطبوعات، تهران، ۱۳۷۱ش.
(۴) بیژن سرتیپ‌زاده و دیگران، فهرست روزنامه‌های موجود در کتابخانۀ ملی ایران، تهران، ۱۳۵۶ش.
(۵)
محمد صدرهاشمی، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، ۱۳۶۴ش.
(۶) گوئل کهن، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، تهران، ۱۳۶۰ش.
(۷)
محمد محیط طباطبایی، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران، ۱۳۶۶ش.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بهلول»، شماره۵۲۷۹.
