بهروچ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَهَروچ، یا بروچ۱، شهری باستانی و مرکز شهرستانی به همین نام در ایالت گجرات
هند است.
شهرستان بهروچ متشکل از ۱۱ تالوک (بخش) با ۷۵۹‘۷کم ۲ مساحت و ۰۰۰‘۴۷۰‘۱تن جمعیت (۱۳۶۹ش/۱۹۹۰م) در جنوب شرقی ایالت گجرات در کنار خلیج کامبای در دریای عرب واقع است.
زمین‌های این شهرستان جلگه‌ای پست و هموار است که با رودخانۀ پر
آب نارمادا آبیاری می‌شود.
آب و هوای این ناحیه گرم و مرطوب است. میانگین بارش سالانۀ آن در فصول پر
باران به ۶۶۴‘۱میلی‌متر و در فصول خشک به ۴۲۶ میلی‌متر می‌رسد.
شرایط مناسب آب و هوایی این ناحیه را به یکی از نقاط کشاورزی هند بدل ساخته است و مهم‌ترین محصولات آن
گندم،
برنج، بادام زمینی و کتان است.
صنایع نساجی، چرم‌سازی، پلاستیک، غذایی، دارویی، شیمیایی، فلزی، کاغذسازی و
دخانیات از عمده صنایع بهروچ به شمار می‌رود.
افزون بربخش کشاورزی و صنعت، بخش
معدن نیز از دیگر منابع اقتصادی بهروچ است. معادن سیلیکا، آهک و
سنگ عقیق از جمله معادنی است که در این ناحیه بهره‌برداری می‌شود.
بندرکهن بهروچ در جایی که رود نارمادا به خلیج‌کامبای می‌ریزد، در °۲۱و´۴۲ عرض شمالی و°۷۲و´۵۸ طول شرقی واقع است.
جمعیت این شهر در ۱۳۸۳ش/۲۰۰۴م ۲۰۰‘۱۵۷ تن برآورد شده است.
قدمت بند بهروچ به ۰۰۰‘۲ سال می‌رسد. نام این شهر در مهابهاراتا آمده است و در زبان سنسکریت «بهرگوکشترا۷» نامیده می‌شده، و نام اخیر برگرفته از نام
معبد «بهری گوریشی» بوده که در طول زمان به بهروچ بدل شده است
این شهر یکی از قدیم‌ترین بنادر، در سواحل غربی
هند است و در روزگار باستان مبدأ یکی از مهم‌ترین راه‌های بازرگانی هند به شمار می‌رفت و از آن‌جا کالاهای خاص هند، نظیر فلفل، ادویه، عود، عنبر و حیواناتی مانند
طوطی،
فیل و
طاووس و پارچه‌های ابریشمی زربفت و سنگ‌های گرانب‌ها به دیگر سرزمین‌ها صادر می‌شده است
نخستین آگاهی‌های ما دربارۀ تاریخ شهر بهروچ به زمانی باز می‌گردد که جزو قلمرو امپراتوری موریا بوده است. در حدود سال ۱۵۰م این ناحیه به تصرف شاه‌زادگان ساهه یا کشاتراپهای غربی درآمد و سپس در دست راجپوتها و گورجره‌ها (که فرمانبردار چالوکیه‌های کالیان بودند) قرار گرفت.
سپس ضمیمۀ پادشاهان آنهیلوادا شد. در ۶۹۷ق/۱۲۹۸م سپاهان علاءالدین محمدخلجی برگجرات از جمله بهروچ استیلا یافتند و نزدیک به ۵ سده، حکام
مسلمان بر بهروچ
حکومت کردند. از ۶۹۸تا۷۹۳ق/۱۲۹۹تا۱۳۹۱م حکام مسلمان گجرات براین شهر فرمانروایی داشتند، تا این‌که محمد سوم از سلاطین خلجی دهلی (حک ۷۹۲-۷۹۵ق) در ۷۹۳ق ظفرخان را به حکومت گجرات برگماشت. وی با سود جستن از ضعف سلاطین دهلی اعلام
استقلال کرد و بهروچ از ۷۹۴-۹۸۰ق/۱۳۹۲-۱۵۷۲م به حاکمیت سلاطین احمدآبادی درآمد.
در ۹۸۰ق گجرات و از جمله بهروچ ضمیمۀ متصرفات اکبرشاه (حک ۹۶۳-۱۰۱۴ق/۱۵۶۶-۱۶۰۵م) شد.
در ۱۱۳۵ق/۱۷۲۳م عبدالله بیک در دکن اعلام استقلال کرد و پس از استیلا بر گجرات، بهروچ را ضمیمۀ املاک شخصی خود ساخت و در ۱۱۴۹ق/۱۷۳۶م سلسلۀ نواب بهروچ را بنیاد نهاد.
اروپاییان در آغاز سدۀ ۱۱ق/۱۷م به بهروچ نفوذ کردند. در ۱۰۲۶ق/۱۶۱۷م دو بازرگان انگلیسی و در ۱۰۳۰ق/۱۶۲۱م یک هلندی کارگاهی صنعتی در این شهر احداث کردند. با تسلط انگلستان برناحیۀ سورات (واقع در جنوب بهروچ) میان حاکم بهروچ و انگلیسی‌ها اختلافاتی بر سر مسائل اقتصادی پدید آمد. این اختلافات منجر به لشکرکشی نیروهای انگلیسی در
۱۱۸۵ق/۱۷۷۱م به بهروچ شد که به شکست انگلیسی‌ها انجامید، اما حاکم بهروچ که از توان نظامی انگلیسی‌ها در هراس بود، چندی بعد به بمبئی رفت تا با آنان
مصالحه کند و متعهد به پرداخت ۴ لک پول نقد به آنها شد؛ اما با عدم پرداخت این مبلغ انگلیسی‌ها بار دیگر در ۱۱۸۶ق به بهروچ لشکرکشی، و این شهر را تسخیر کردند.
در ۱۱۹۷ق/۱۷۸۳م، بهروچ و اراضی تابع آن به مراتهه‌ها واگذار گردید، اما در ۱۲۱۸ق/۱۸۰۳م دوباره به اشغال انگلیسی‌ها درآمد
و در همان سال به کمپانی هند شرقی واگذار شد.
در ۱۲۳۳ق/۱۸۱۸م به موجب موافقت‌نامۀ پونه، ۳ بخش (تالوک) دیگر به این ناحیه افزوده شد.
شورش کولی‌ها در ۱۲۳۸ق، درگیری‌های خونین میان
مسلمانان و
پارسیان در ۱۲۷۳ق/۱۸۵۷م و قیام تاتااوراها از جمله رویدادهای تاریخی این شهر است.
در بهروچ آثار با ارزشی متعلق به فرهنگ‌های
چین، هند و اسلامی برجای مانده که با ارزش‌ترین آنها
مسجد جامع است. این مسجد که قدیم‌ترین نمونۀ معماری مستقل اسلامی است، با اسلوبی حساب شده طراحی، و از مصالح معابد پیشین ساخته شده است. گذرگاه مسقف «لیوان» با ۴۵ ستون که بسیار ماهرانه تراش خورده، و دارای ۳ رواق است، از دیگر آثار تاریخی این شهر به شمار می‌آید. رواق‌های سه‌گانۀ این بنا، در واقع همان «مانداپا» ی سه‌گانۀ پرستش‌گاه هندوست که فقط نقوش حیوانات از آن زدوده شده است.
(۱) بازورث، ک. ا.، سلسله‌های اسلامی، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران، ۱۳۴۹ش.
(۲) علی‌اصغر حکمت، سرزمین هند، تهران، ۱۳۳۷ش.
(۳) An Atlas of India, Delhi, ۱۹۹۰.
(۴) Atlas of the World, New York, ۱۹۹۴.
(۵) Bharuch, wwwwebindia ۱۲۳com/city/gujarat/bharuch/introhtm.
(۶) Britannica, micropaedia, ۱۹۷۸.
(۷) Britannica Atlas, Chicago, ۱۹۹۶.
(۸) EI۲.
(۹) The Imperial, Gazetteer of India, Oxford, ۱۹۰۸.
(۱۰) The World Gazetteer, wwwWorld-gazetteercom/d/d_in_gjhtm.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بهروچ»، شماره۵۲۶۶.
