بهاءالدین املشی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
املشی، بهاءالدین، از علمای مبارز ایران در قرن چهاردهم هجری بود.
نام وی بهاءالدین میزان معروف به املشی بود و در ۱۲۹۹ ق در ییلاق رانکوه به نام «خوش خانی» به
دنیا آمد. پس از تحصل مقدمات علوم در گیلان، به نجف اشرف عزیمت کرد و از محضر درس
آخوند خراسانی و
شیخ الشریعه اصفهانی کسب فیض کرد و اجازه
اجتهاد دریافت داشت.
در جریان جنبش مشروطه، او همگام با استادان مشروطه خواه خود به صف مشروطه خواهان پیوست و در این را با مخاطرات بسیاری مواجه شد. پس از پیدایش نهضت جنگل به رهبری
میرزا کوچک جنگلی وی به نهضت پیوست و تنظیم امور قضایی را در حوزة فرمانروایی جنگل برعهده گرفت. بعد از مدتی کوتاه به عضویت افتخاری کمیته «اتحاد اسلام» انتخاب شد و پس از پایان نهضت جنگل به نوشتن خاطرات خود تحت عنوان آنچه به خاطر دارم و یادداشت‌هایی درباره گیلان و مقالاتی زیر عنوان روحانی یا الهی پرداخت.
شیخ بهاءالدین املشی در ۱۳۰۴ و ۱۳۲۸ به نمایندگی مردم
گیلان در مجلس مؤسسان انتخاب شد. در جریان
جنگ جهانی دوم و پس از شهریور ۱۳۲۰ که
ایران از طرف
انگلستان و
شوروی از جنوب و شمال مورد حمله قرار گرفت و شوروی‌ها با ایجاد گروه‌های سیاسی دست نشانده در صدد تجزیه مناطق شمالی کشور برآمدند، وی به «نهضت
مقاومت منفی» که در گیلان تشکیل شد پیوست. نهضت و
مقاومت در
تهران و رشت فعالیت‌های سیاسی داشت و در مناطق بین گیلان و آذربایجان به فعالیت‌های چریکی بر ضد قوای شوروی دست می‌زد. افراد نهضت نیز از هوشیاری و دانش وسیع سیاسی و علمی او استفاده می‌کردند.
شیخ بهاءالدین سردفتر اسناد رسمی بود و در اغلب انجمن‌های آموزشی، فرهنگی، ادبی و اجتماعی با صمیمیت تمام شرکت می‌کرد. او دو دوره عضو شورای فرهنگی استان گیلان شد و در دوران ریاستش بر هیات امنای ک
تابخانه ملی رشت ، وسایل خرید و تهیه کتاب‌های نفیس خطی را فراهم کرد.
وی در ۱۳۳۹ درگذشت.
کتاب
گوشه‌هایی از تاریخ گیلان از آثار اوست.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «اَملشی، بهاءالدین ».
