• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بنی‌حمّان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بنی حمان از متولیان کعبه در عصر جاهلی می‌باشد.


حمان بن عبدالعزیز بن کعب بن سعد
[۱] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۴.    
[۲] جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۱۳.    
[۳] جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    
[۴] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۲.    
از بزرگان تیره بنی سعد بن زید مناة از قبیله بنی تمیم از عرب عدنانی (شمالی) بود.
[۵] الاشتقاق، ابن درید، ص۲۴۶.    
[۶] جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۱۳.    
[۷] جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    
[۸] معجم قبائل العرب، عمر کحاله، ج۱، ص۲۹۵.    
حمان فرزندانی به نام مره، خیزق/ خیسق، همام، مخاشن و عامر داشت.
[۹] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۴.    
از این رو، اینان را بنی حمان و حمانی خوانده‌اند.
[۱۰] معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
[۱۱] الانساب، سمعانی، ج۴، ص۲۳۶.    
[۱۲] اللباب، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۶.    
در برخی از منابع، از او با عنوان بنی جمان یاد شده که تصحیف حمان است.
[۱۳] الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۵۷.    
[۱۴] اعیان الشیعه، محسن امین، ج۶، ص۲۲۵.    


به گزارش فاکهی و فاسی، در دوران جاهلی و پس از مرگ ابوخفاد اسدی، تولیت خانه خدا را فرزندان حمان/ جمان بر عهده گرفتند و سپس این مقام به اضبط بن قریع
[۱۵] اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۱۵۲.
[۱۶] شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۳۶.    
(عمرو) بن عوف بن کعب از بزرگان بنی تمیم ، از تیره بنی سعد بن زید مناة واگذار شد.
[۱۷] معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۱، ص۲۱۹.    
[۱۸] الصحاح، جوهری، ج۳، ص۱۲۶۴.    
[۱۹] الانساب، سمعانی، ج۱، ص۲۹۸، «پاورقی».    
منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی کعبه بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آن‌ها در مکه ، گزارشی در دست نیست.

بر پایه گزارش برخی از جغرافی نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله «حمان» وجود داشته است.
[۲۰] الاماکن، محمد الحازمی، ص۳۸۵.    
[۲۱] معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
[۲۲] مراصد الاطلاع، صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی، ج۱، ص۴۲۳.    
برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.
[۲۳] معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
[۲۴] الغدیر، امینی، ج۳، ص۵۷.    
به نظر می‌رسد که بنی حمان پس از فتوحات در آن شهر ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آن‌ها در کوفه گزارش داده‌اند.
[۲۵] الانساب، سمعانی، ج۴، ص۲۳۶.    
[۲۶] اللباب، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۶.    
[۲۷] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۲. «پاورقی».    


گزارش‌هایی از وجود فقیهان و دانشوران بنی حمان در یمن و بصره حکایت دارند.
[۲۸] معجم قبائل العرب، عمر کحاله، ج۱، ص۲۹۵.    
[۲۹] الاماکن، محمد الحازمی، ص۳۸۵.    
از محدثان آن‌ها می‌توان به یحیی بن عبدالحمید حمانی اشاره کرد که فاکهی از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی طواف برخی از صحابه آورده است.
[۳۰] اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۲۸۴.
[۳۱] اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۴۲.
نباتة بن عبدالله حمانی معروف به ابوالاسد از مردم دینور
[۳۲] الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، ج۱۴، ص۳۴۰.    
[۳۳] الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۶.    
و ابونخیله ابوالجنید بن زائده (م. ۱۴۵ق.) از شاعران مشهور
[۳۴] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۵.    
[۳۵] الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۱۵.
[۳۶] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۲، ص۴۷۴.
و شخصیت‌های بنی حمان هستند. ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی (م. ۳۰۱ق.) از همین خاندان، در وصف امام علی علیه‌السّلام و روز غدیر سروده‌ای دارد.
[۳۷] المناقب، ابن شهر آشوب، ج۲، ص۱۴۷.    
[۳۸] الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۵۷.    
[۳۹] الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۲۷۴.    
[۴۰] علی فی الکتاب و السنة و الادب، حسین الشاکری، ج۴، ص۶۹ ـ ۷۰.
حصین بن مشمت از جمله صحابه‌ای است که پس از بیعت با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آبی را به عنوان اقطاع از او دریافت کرد.
[۴۱] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۵۴.    
[۴۲] الامکنة و المیاه، اسکندری، ج۲، ص۴۶.
نیز محرز بن ورز بن عمران بن شعیب از محدثان است و به بنی حمان نسب می‌برد.
[۴۳] جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    


اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق؛ الاشتقاق: ابن درید (م. ۳۲۱ق.) ، به کوشش عبدالسلام، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۱ق؛ الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق؛ الاعلام: الزرکلی (م. ۱۳۹۶ق.) ، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ اعیان الشیعه: سید محسن الامین (م. ۱۳۷۱ق.) ، به کوشش حسن الامین، بیروت، دار التعارف؛ الاغانی: ابوالفرج الاصفهانی (م. ۳۵۶ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق؛ الاماکن: محمد الحازمی (م. ۵۸۴ق.) ؛ الامکنة و المیاه: نصر بن عبدالرحمن الاسکندری (م. ۵۶۱ق.) ، ریاض، مرکز البحوث و الدراسات الاسلامیه، ۱۴۲۵ق؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (م. ۷۴۸ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۰ق؛ جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. ۴۵۶ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق؛ الصحاح: الجوهری (م. ۳۹۳ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق؛ علی فی الکتاب و السنة و الادب: حسین الشاکری، قم، مؤلف، ۱۴۱۸ق؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۰ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش؛ اللباب فی تهذیب الانساب: ابن اثیر (م. ۶۳۰ق.) ، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر؛ مراصد الاطلاع: صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. ۷۳۹ق.) ، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ معجم قبائل العرب: عمر کحاله، بیروت، الرساله، ۱۴۰۵ق؛ مناقب آل ابی طالب: ابن شهرآشوب (م. ۵۸۸ق.) ، به کوشش گروهی از اساتید نجف، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.

۱. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۴.    
۲. ↑ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۱۳.    
۳. ↑ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    
۴. ↑ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۲.    
۵. ↑ الاشتقاق، ابن درید، ص۲۴۶.    
۶. ↑ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۱۳.    
۷. ↑ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    
۸. ↑ معجم قبائل العرب، عمر کحاله، ج۱، ص۲۹۵.    
۹. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۴.    
۱۰. ↑ معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
۱۱. ↑ الانساب، سمعانی، ج۴، ص۲۳۶.    
۱۲. ↑ اللباب، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۶.    
۱۳. ↑ الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۵۷.    
۱۴. ↑ اعیان الشیعه، محسن امین، ج۶، ص۲۲۵.    
۱۵. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۱۵۲.
۱۶. ↑ شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۳۶.    
۱۷. ↑ معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۱، ص۲۱۹.    
۱۸. ↑ الصحاح، جوهری، ج۳، ص۱۲۶۴.    
۱۹. ↑ الانساب، سمعانی، ج۱، ص۲۹۸، «پاورقی».    
۲۰. ↑ الاماکن، محمد الحازمی، ص۳۸۵.    
۲۱. ↑ معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
۲۲. ↑ مراصد الاطلاع، صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی، ج۱، ص۴۲۳.    
۲۳. ↑ معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
۲۴. ↑ الغدیر، امینی، ج۳، ص۵۷.    
۲۵. ↑ الانساب، سمعانی، ج۴، ص۲۳۶.    
۲۶. ↑ اللباب، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۶.    
۲۷. ↑ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۲. «پاورقی».    
۲۸. ↑ معجم قبائل العرب، عمر کحاله، ج۱، ص۲۹۵.    
۲۹. ↑ الاماکن، محمد الحازمی، ص۳۸۵.    
۳۰. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۲۸۴.
۳۱. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۴۲.
۳۲. ↑ الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، ج۱۴، ص۳۴۰.    
۳۳. ↑ الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۶.    
۳۴. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۵.    
۳۵. ↑ الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۱۵.
۳۶. ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۲، ص۴۷۴.
۳۷. ↑ المناقب، ابن شهر آشوب، ج۲، ص۱۴۷.    
۳۸. ↑ الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۵۷.    
۳۹. ↑ الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۲۷۴.    
۴۰. ↑ علی فی الکتاب و السنة و الادب، حسین الشاکری، ج۴، ص۶۹ ـ ۷۰.
۴۱. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۵۴.    
۴۲. ↑ الامکنة و المیاه، اسکندری، ج۲، ص۴۶.
۴۳. ↑ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    


حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«بنی‌ حمّان».    




جعبه ابزار