• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

توفیق شاهزاده محمد بشیرالدین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


توفیق شاهزاده محمد بشیرالدین (د ۱۲۹۲ق/۱۸۷۷م)، پسر سلطان شکرالله پسر تیپوسلطان، شاعر پارسی‌گوی شبه‌قاره هند بوده است.


وی پس از کشته شدن تیپوسلطان در جنگ با انگلیسی‌ها در ۱۲۱۳ق، همراه خانواده‌اش به کلکته تبعید، و در مالی‌گنج مستقر شدند. توفیق نیز فرصت را غنیمت شمرد و در آن‌جا به تحصیل پرداخت و در مدتی کوتاه مانند پدرش به استادی رسید.
[۱] صبا، محمدمظفرحسین، تذکره روز روشن، ج۱، ص۱۸-۱۹، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
[۲] هدایت، محمود، گلزار جاویدان، ج۱، ص۲۹۰، تهران، ۱۳۵۳ش.
از معاصران و همنشینان او می‌توان عبدالرحیم تمنّا، عبیدالله عبیدی و عبدالغفور نساخ را نام برد.
توفیق در شعر و نثر فارسی و عربی چیره‌دست بود
[۳] حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۱۱۸، ترجمۀ عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
و برخی از غزلیات او نشان‌دهنده تأثیرپذیری از حافظ است.
[۴] عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.


۱. نهال خیال، مثنوی فارسی که بارها به چاپ رسیده است.
[۵] عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
[۶] حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۵۸، ترجمه عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.

۲. دیوان، که به چاپ نرسیده است، اما تذکره‌نویسان اشعاری از آن را در تذکره‌های خود نقل کرده‌اند.
[۷] عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.


(۱) صبا، محمدمظفرحسین، تذکره روز روشن، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
(۲) عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
(۳) حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ترجمۀ عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
(۴) هدایت، محمود، گلزار جاویدان، تهران، ۱۳۵۳ش.

۱. ↑ صبا، محمدمظفرحسین، تذکره روز روشن، ج۱، ص۱۸-۱۹، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
۲. ↑ هدایت، محمود، گلزار جاویدان، ج۱، ص۲۹۰، تهران، ۱۳۵۳ش.
۳. ↑ حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۱۱۸، ترجمۀ عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
۴. ↑ عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
۵. ↑ عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
۶. ↑ حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۵۸، ترجمه عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
۷. ↑ عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «توفیق شاهزاده محمد بشیرالدین»، شماره۶۱۸۰.    


رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
جعبه ابزار