برونئی (دانشنامه‌حج)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برونئی کشوری اسلامی در جنوب شرقی
آسیا و عضو
سازمان کنفرانس اسلامی و
سازمان ملل متحد است. نظام حکومتی این کشور پادشاهی مشروطه بوده و در عصر حاضر، همه پادشاهان این کشور
مسلمان هستند. حکومت
انگلستان که برونئی را رسماً تحت الحمایه خویش کرده بود همه امور مربوط به حج برونئی را تا پیش از سال ۱۹۵۴م بر عهده گرفت؛ اما، به سال ۱۹۸۶م امور حج به دفتری مستقل در وزارت‌خانه برونئی واگذار شد. در سال‌های اخیر، دفتر حج برونئی شمار سهمیه زائران را کاهش داد.
نام محلی این کشور، نگارا برونئی دار السلام بود
که اکنون به برونئی دار السلام تغییر یافته است. برونئی با مساحتی حدود ۵۷۶۵ کیلومتر مربع در ساحل شمال غربی
جزیره بورنئو و بر کرانه دریای جنوبی چین، کنار
اندونزی،
مالزی و
تایلند در
خط استوا قرار گرفته و آب و هوایی بارانی و بسیار مرطوب دارد. این کشور از دو بخش خشکی جداگانه تشکیل شده که در بخش غربی و بزرگ‌تر، سه ایالت (
موارا،
توتانگ،
بلیات) و در بخش شرقی، ایالت
تمبورانگ را در بر دارد. پایتخت این کشور، شهر بندری
سری بگاوان است.
بندر موارا، همراه دو منطقه نفت‌خیز
سریا و
کولابلیات، از شهرهای بزرگ این کشور است. اقتصاد برونئی به نفت و گاز وابسته است و این کشور با توجه به وضعیت جغرافیایی و طبیعی و کم بودن جمعیت، از کشورهای ثروتمند دنیا با بالاترین درآمد سرانه به شمار می‌آید.
بر پایه آمار سال ۲۰۱۰م جمعیت برونئی افزون بر ۴۱۴۰۰۰ نفر است
که ۷۵ درصد آنان در شهرها زندگی می‌کنند. بومیان برونئی که ۶۶ % جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، از نژاد مالایو هستند. زبان رسمی این کشور نیز
مالایو است.
دین رسمی این کشور،
اسلام است و ساکنانش بیشتر
شافعی مذهب هستند که کنار بیشینه
مسلمان (۶۶%)،
بوداییان (۱۴%)،
مسیحیان (۱۰%) و پیروان ادیان دیگر (۱۰%) زندگی می‌کنند.
نظام حکومتی این کشور پادشاهی مشروطه است.
برونئی از سرزمین‌های پادشاهی کهن در مالایو است. تاریخ جدید آن به حاکمیت تجارت در ورودی رودخانه برونئی در سده هفتم یا هشتم م بر می‌گردد که در سده نهم م تحت حاکمیت امپراتور
سریویجایا در
سوماترا و سپس زیر سلطه پادشاهی
ماجاپاهیت درآمد.
مالایایی‌های برونئی در سده نهم م یا احتمالاً از سده
هشتم ق به اسلام گرویدند.
با فروپاشی ماجاپاهیت در جاوه در سده پانزدهم م برونئی مستقل شکل گرفت. حضور اسلام در برونئی که دین هندو- بودا بر آن حاکم بود و تبدیل شدن آن به مرکز داد و ستد مهم منطقه و حضور بازرگانان مسلمان در این سرزمین نیز به این سده برمی‌گردد.
بنیان‌گذار کشور سلطان‌نشین کنونی برونئی، حاکمی غیرمسلمان به نام
آوانگ آلک بِتار بود که به اسلام گروید و خود را محمد نامید.
بر پایه گزارشی رسمی، فرمانروایی سلطان محمد از سال
۸۰۸ق/۱۴۰۵م آغاز شد.
در دوران پادشاهی
شریف‌علی (۱۴۰۸م)، سومین سلطان برونئی که بر پایه
کتیبه باتو ترسله سده هجدهم م
(لوح سنگی
نسب‌نامه حکم‌رانان برونئی)، به
امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) نسب می‌برد،
اسلام در این سرزمین گسترش یافت. به سال ۱۵۱۱م با سرنگونی پادشاهی مالاکا در شمال
سوماترا به دست
پرتغال، پادشاهی برونئی پرچم‌داری اسلام را از مالاکا تحویل گرفت و تا سده هفدهم م قدرت بی‌رقیب در
جزیره بارنئا بود.
پیدایش نبرد داخلی و بحران قدرت میان وارثان پادشاهی و نیز حضور قدرت خارجی-اروپایی در منطقه، اقتدار سیاسی و اقتصادی برونئی را به افول کشید.
انگلیس با استفاده از این وضعیت، به سال
۱۳۰۶ق/۱۸۸۸م برونئی را رسماً تحت الحمایه خویش کرد.
در این مدت، امور داخلی برونئی را نماینده سیاسی دولت انگلیس اداره می‌کرد و سلطان تنها مسؤولیت امور شرعی را بر عهده داشت. به سال
۱۳۳۸ق/۱۹۵۹م پس از
جنگ جهانی دوم، انگلیسی‌ها
قانون اساسی بروئنی را پذیرفتند و اختیار امور داخلی را به سلطان دادند.
این وضع تا سال ۱۹۸۴م و اعلان استقلال سیاسی ادامه داشت. در این سال، برونئی به عضویت سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان ملل متحد درآمد.
در تاریخ جدید برونئی، همه پادشاهان این کشور مسلمان بوده و مردم این کشور آداب و رسم‌های سنتی و دینی خود را حفظ کرده‌اند.
پیشینه حج برونئی با دیگر کشورهای مالایی همچون مالزی و اندونزی گره خورده است. در زبان و فرهنگ مردم
عربستان، حاجیان و مردم این کشورها از تایلند تا
مالاکا و
گینه نو، به اهل
جاوه یا جاوی معروف بوده‌اند. حاجیان مجمع الجزایر مالایی، نخست با کشتی‌های عربی و سپس با کشتی‌های بخار انگلیسی و
هلندی به عربستان انتقال می‌یافتند. این حاجیان پیش از ورود به
مکه مدتی در
جزایر قرنطینه به سر می‌بردند.
نقش پادشاهی برونئی در امور حج و عمره بسیار چشمگیر بوده؛ تا آنجا که در برهه‌ای از ثروت شخصی خود برای تامین رفاه بیشتر حاجیان این کشور استفاده کرد. به سال ۱۸۰۷م به دستور
سلطان محمد تاج‌الدین، ساختمانی در مکه برای رفاه حاجیان برونئی بنا شد.
درآمد صادرات نفت که در دهه ۱۳۱۰ش/۱۹۳۰م آغاز شد، چنان رو به افزایش نهاد که
سلطان سِر عمرعلی سیف الدین توانست با گسترش رفاه اجتماعی و اعتلای اسلام، به نارضایتی مردم پاسخ دهد. وی یکی از بزرگ‌ترین مساجد آسیا را بنا نهاد. دایره امور دینی را که به سال
۱۳۳۳ق تاسیس شده بود، گسترش داد و با هزینه کردن ثروت خویش، انجام مراسم حج را به صورت رسمی همگانی درآورد.
حج‌گزاری حکم‌رانان برونئی از دیگر گزارش‌های موجود در این زمینه است. از جمله
سلطان حسن البلقیه به سال ۱۹۸۷م حج گزارد.
همه امور مربوط به حج برونئی تا پیش از سال ۱۹۵۴م بر عهده دفتر حکومت انگلستان بود. در این سال، با تاسیس دفتر دولتی آداب و رسوم دینی و نیکوکاری، امر حج به آن واگذار شد. سپس به سال ۱۹۶۰م امور حج را دفتر امور دینی اداره کرد. با ارتقای دفتر امور دینی به وزارت، به سال ۱۹۸۶م امور حج به دفتری مستقل در این وزارت‌خانه واگذار شد.
دفتر امور حج از چهار بخش مدیریت و امور مالی،
روابط بین الملل، پذیرش و انتشارات تشکیل شده است. برنامه‌ریزی و ثبت نام داوطلبان حج، برگزاری کلاس‌های فشرده حج برای داوطلبان، بررسی احکام شرعی و
مناسک حج به صورت مستمر، امور بهداشتی و معاینه پزشکی حجاج، اجرا و نظارت بر خدمت‌رسانی در مراسم حج و عمره، اعطای مجوز تصدی امور حاجیان به شرکت خصوصی و نظارت بر آن‌ها و مدیریت پروازهای حج از وظایف دفتر حج است.
به سال
۱۴۰۴ق شمار حاجیان برونئی ۱۸۵۹ نفر گزارش شده است.
در سال‌های اخیر، دفتر حج برونئی شمار سهمیه زائران را از ۳۰۰۰ نفر به ۱۰۰۰ نفر کاهش داده است.
همه امور
سفر،
اقامت و پذیرایی حاجیان این کشور بر عهده کاروان و شرکت‌های توریستی است.
هزینه
سفر حج در این کشور به سال
۱۴۲۸ ق حدود ۷۰۰۰
دلار گزارش شده است.
آموزش حج در این کشور با ارائه جزوات و کتاب‌های آموزشی صورت می‌گیرد. برای حاجیانی که بار اول به
حج تمتع مشرف می‌شوند، کلاس‌های عملی نیز از سوی دفتر حج برگزار می‌گردد. این دفتر موظف است گزارش سالانه حج را تنظیم و ارائه نماید.
(۱) جغرافیای جهان اسلام، غلامرضا گلی زواره، مؤسسه امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
(۲) جهان اسلام، مرتضی اسعدی، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۶ش.
(۳) دائرة المعارف جهان نوین اسلام، جان ال اسپوزیتو، ترجمه و تحقیق: طارمی و دیگران، تهران، نشر کتاب، مرجع، ۱۳۸۸ش.
(۴) صفحات من تاریخ مکة المکرمة فی نهایة القرن الثالث عشر الهجری، سنوک هروخرونیه، ترجمه: سریانی و معراج بن نواب، مطبوعات نادی مکة الثقافی الادبی، ۱۴۱۱ق.
(۵) ضیافة الرحمن الحج و السیاسة فی العالم الاسلامی، روبرت بیانکی، ترجمه: سعید محمد الاسعد، الریاض، مکتبة العبیکان، ۱۴۲۷ق.
(۶) مکتب اسلام (ماهنامه)، قم، مؤسسه مکتب اسلام.
(۷) حج۲۸، رضا بابایی و علی‌اکبر جوانفکر، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
(۸) حج۲۹، حجت‌الله بیات و سید حسین اسحاقی، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
Brunei Statistical Yearbook-DEPARTMENT OF STATISTICS (۹).
(۱۰) DEPARTMENT OF ECONOMIC PLANNING AND DEVELOPMENT (JPKE) PRIME MINISTER’S OFFICE BRUNEI DARUSSALAM-۲۰۱۰./ Encyclopedia of World .Geography، Haggett، Peter (Ed)، Volume ۱، Marshall Cavendish، ۲۰۰۱/ Government and politics in Southeast Asia
(۱۱) N. John Funsto.
(۱۲) ۲۰۰۱/ Guests of God: Pilgrimage and Politics in the Islamic World-Robert Bianch.
(۱۳) ۲۰۰۴/. Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania-Barbara A. West
(۱۴) ۲۰۱۰/ Brunei Sultan Haji Hassanal Bolkiah Mu'Izzaddin Waddaulah Handbook-Ibp USA، USA International Business Publications
(۱۵) ۲۰۰۷/ A history of Brunei
(۱۶) Graham E. Saunders
(۱۷) ۲۰۰۲/ Islam in the Era of Globalization: Muslim Attitudes Towards-Johan H. Meuleman–۲۰۰۲.
•
دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «برونئی»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۰۴/۱۵.
