بردگی در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بردگی ،
مملوکیت انسانی برای انسانی دیگر می باشد.
بردگی در
لغت به معنای
اسیری ،
غلامی ،
بندگی و مملوکیت انسانی برای انسانی دیگر
آمده است و به کسی که
بنده و
مملوک دیگری باشد برده،
عبد یا
غلام گویند.
در اصطلاح نیز عبارت است از مملوکیت برخی از انسانها برای انسانهای دیگر که بر اساس آن مالک یا
برده‌دار مالک جان، مال،
ناموس و
دسترنج وی بوده، در خرید و فروش او آزاد است.
قرآن از برده و بردگی با واژگان و تعبیرهایی گوناگون یاد کرده؛ از جمله:
«
عبد » که به معنای
تسلیم ،
خضوع ، بنده و
برده است.
این واژه و مشتقات آن در آیات متعددی به کار رفته؛ ولی در ۵ آیه به معنای برده یا بردگی است که سه‌بار به صورت مفرد (عبد)
و یک‌بار به صورت جمع (عباد)
و یک بار به صورت فعل (عَبَّدت)
آمده است.
«
رَقَبَه » از «رقب» به معنای مراقبت گرفته شده
و در لغت به معانی مختلفی چون گردن و برده
آمده است و به بردگان از آن جهت که
ریسمان در
گردن آنان می‌آویختند رقبه گفته‌اند.
این واژه ۸ بار در قرآن به معنای برده به کار رفته‌که۶ بار به صورت مفرد (رقبه)
و دو بار به صورت جمع (رقاب)
آمده است.
«
اَمَه » به معنای زن برده (
کنیز ) است
و یک بار به صورت مفرد
و یک بار به صورت جمع (اماء)
به کار رفته‌است.
«
فَتی » به معنای
جوان و
جوانمرد و برده است
و ۱۰ بار در قرآن به کار رفته که در ۵ مورد به‌معنای غلام و برده است که یک بار به صورت مفرد (فَتی)،
یک بار به صورت
تثنیه (فَتَیان)
و سه بار به شکل جمع (فِتْیان) و (فَتَیات)
به کار رفته است.
«
مِلک یَمین »؛ ملک به معنای تسلط شخص بر چیزی به گونه‌ای که اختیار آن به دست وی باشد آمده
و «
یمین » به معنای
سوگند ،
عهد و
پیمان است
و ممکن است بدان جهت به برده ملک یمین اطلاق شده که شخص با عهد و پیمان مالک وی می‌گردد. برخی مقصود از ملک یمین را تنها کنیز دانسته‌اند؛ ولی عده‌ای گفته‌اند:مقصود اعم از کنیز و غلام است.
این تعبیر ۱۵ بار در قرآن به کار رفته؛ از جمله در آیات ۳، ۲۴ ۲۵، ۳۶ نساء
که در بیش‌تر این موارد مقصود کنیزان هستند؛
همچنین واژه «
مَوْلی » در قرآن فراوان به کار رفته که در یک‌آیه
به معنای مالک و صاحب برده
است. در مجموع این آیات، قرآن ضمن بیان برخی موارد بردگی و اسباب آن در ملل پیشین، از وجود بردگی در عهد
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) سخن به میان آورده و برخی قوانین و احکام مربوط به بردگان از جمله آزادی و
ازدواج بردگان و احسان کردن به آنان را یادآوری کرده است.
احکام القرآن، جصاص؛ اسلام و آزادی بردگان؛ اسلام و مسأله آزادی؛ بردگی و رباخواری؛
الام؛ ایضاح الفوائد
فی شرح اشکالات القواعد؛ بحار الانوار؛ بدایع الصنایع
فی ترتیب الشرایع؛ البدایة و
النهایه؛ بردگی از دیدگاه اسلام؛ بردگی در جهان؛ برهان قرآن؛ تاریخ‌الامم و الملوک، طبری؛ تاریخ بردگی؛ تاریخ تمدن؛ تاریخ تمدن اسلام؛ تاریخ سیاسی اسلام؛ التبیان
فی تفسیر القرآن؛ التحقیق
فی کلمات القرآن الکریم؛ تذکرة الفقهاء؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ تفسیر القمی؛ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب؛ تفسیر المنار؛ تفسیر نمونه؛ تفسیر نور الثقلین؛ تهذیب الاحکام؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع الصغیر
فی احادیث البشیر و النذیر؛ الجامع لاحکام‌القرآن، قرطبی؛ جامع‌المدارک
فی شرح المختصر النافع؛ جواهرالکلام
فی شرح شرایع الاسلام؛ حاشیة الدسوقی علی
الشرح الکبیر؛ رجال انزل الله فیهم قرآناً؛ الروضة البهیة
فی شرح اللمعة الدمشقیه؛ ریاض المسائل
فی تحقیق الاحکام بالدلائل؛ زبدة‌البیان
فی براهین احکام القرآن؛ سنن ابن‌ماجه؛ السنن الکبری؛ السیرة النبویه، ابن‌هشام؛ شرایع‌الاسلام
فی مسائل الحلال و الحرام؛ صحیح البخاری؛ صحیح مسلم با
شرح سنوسی؛ الطبقات الکبری؛ عوالی اللئالی العزیزیة
فی الاحادیث الدینیه؛ فرهنگ اصطلاحات سیاسی؛ الفصول
فی الاصول (اصول الفقه)؛ الفقه الاسلامی و ادلته؛ فقه‌الرضا (علیه‌السلام)؛ فقه القرآن، راوندی؛ قاموس کتاب مقدس؛ الکافی؛ کتاب الخلاف؛ کتاب السرائر؛ کتاب مقدس؛ الکشاف؛ کشاف القناع؛ کنزالعمال
فی سنن الاقوال و‌الافعال؛ لسان العرب؛ لغت‌نامه؛ المبسوط؛ المبسوط
فی فقه الامامیه؛ مجمع البحرین؛ مجمع‌البیان
فی تفسیر القرآن؛ مجمع‌الزوائد و منبع الفوائد؛ المجموع
فی شرح المهذب؛ مختصر المزنی؛ مختلف الشیعة
فی احکام الشریعه؛ المستدرک علی الصحیحین؛ مستدرک‌الوسائل؛ مسند احمدبن حنبل؛ المصنف؛ المعجم الکبیر؛ المغنی و
الشرح الکبیر؛ مفردات الفاظ القرآن؛ المفصل
فی تاریخ العرب قبل الاسلام؛ المقنعه؛ مواهب‌الجلیل
شرح مختصر خلیل؛ الموسوعة الفقهیة المیسره؛ المیزان
فی تفسیر القرآن؛ نثر طوبی؛ نگاهی به بردگی؛
النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی؛ نیل‌الاوطار من احادیث سید الاخیار؛ وسائل الشیعه.
قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بردگی در قرآن»
