بردوان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرْدَوان (بردمان)، شهری در ایالت بنگال غربی در
هندوستان با ۲۳ درجه و ۱۴ دقیقه و ۱۰ ثانیه عرض شمالی و ۸۷ درجه و ۵۳ دقیقه و ۵۵ ثانیه طول شرقی، در
ساحل چپ رودخانه دَمودَر می‌باشد.
جمعیت آن از هفت میلیون تن متجاوز است.
محصول
معادن زغال سنگ بردوان به ۹۳۳، ۵۶۴ تن در سال می‌رسد.
تولیداتی چون ساری
ابریشمی و لُنگ و ابزارهای
آهنی و اشیای زرین و
نقره‌ای و ظروف برنجی و فرآورده‌های کشاورزی منابع اصلی
ثروت این شهر را تشکیل می‌دهد.
اکبر شاه در ۹۸۲ این شهر را
تصرف کرد
و از آن پس در منابع تاریخی فارسی
هند نام
بردوان دیده می‌شود.
تا
وفات اورنگ زیب (۱۱۱۸) این شهر در دست
تیموریان هند بود و پس از او هندوان و مراتْهه‌ها بر آن تسلط یافتند.
در ۱۱۷۳ به شرکت هند شرقی واگذار شد و از پایان
قرن دوازدهم به بعد، به صورت محل دایمی بنیچه و عواید درآمد.
پس از درگذشت اورنگ زیب، با این‌که مهاراجه‌ای هندو بر آن استیلا یافت،
بردوان ویژگی
اسلامی خود را حفظ کرد.
در اواسط قرن دوازدهم در ناحیه
بردوان و کنار مدرسه‌هایی که
انگلیسی‌ها به راه انداخته بودند، ۹۳ مدرسه تدریس
زبان فارسی و هشت مدرسه
عربی تدریس می‌شد.
مهم‌ترین مدرسه را صدرالدین فرزند محمدصادق (متوفی ۱۲۱۱) در روستایی به نام بوهار بنا کرد که عبدالعلی بحرالعلوم، دانشمند معروف هند، در آن تدریس می‌کرد.
این مدرسه کتاب‌خانه وقفی بزرگی داشت که پُر از کتاب‌های خطّی بود.
پس از بسته شدن مدرسه در ۱۳۲۲، نسخه‌های خطی کتاب‌خانه آن به کتاب‌خانه همایونی کلکته منتقل شد و هم‌اکنون این مجموعه به نام گنجینه بوهار در کتاب‌خانه ملی (همایونی سابق) کلکته نگهداری می‌شود.
گروهی
عالم دین و نویسنده و سراینده فارسی نیز از
بردوان برخاسته‌اند، از جمله از متأخرین: حفیظ‌الدین احمد
بردوانی مترجم عیار دانش (به
اردو با عنوان خرد افروز) در ۱۲۱۷؛
منشی محمدی خادم
بردوانی صاحب دیوان خادم؛
سید صدرالدین ثانی (متوفی ۱۳۲۳) رجوع کنید به روایح المصطفی من ازهار المرتضی؛
فضل‌الکریم
بردوانی (متوفی ۱۳۲۷) رجوع کنید به تبصرة‌النحو؛
مولوی محمد مَنگل کوتی رجوع کنید به وقایة‌الصرف؛
شمس‌العلما ولایت حسین شارح
دیوان حضرت علی و رجوع کنید به ناله حسینی؛
شمس‌العلما حافظ محمد اسحاق
بردوانی رجوع کنید به المکنون فی الامثال التی تمثل بها الامین المأمون؛
شمس‌العلما لطف‌الرحمان بنیانگذار مدرسه‌ای در منگل کوت و شمس‌العلما هدایت حسین که چندین اثر تاریخی فارسی به کوشش او تصحیح و طبع شده است.
قبر بزرگانی چون
عبدالله گجراتی ،
بایزید صوفی و
بهرام سقّای بخارایی در
بردوان است.
(۱) حبیب الرحمن آخوندزاده، ثلاثه غسّاله، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
(۲) جهانگیر، امپراتور هند، جهانگیرنامه: توزک جهانگیری، چاپ محمد هاشم، تهران ۱۳۵۹ ش.
(۳) ابوالفضل بن مبارک علامی، اکبرنامه، کلکته ۱۸۷۷ـ۱۸۸۶.
(۴) محمد صالح کنبو، عمل صالح، الموسوم به شاه جهان نامه، ترتیب و تحشیه غلام یزدانی، چاپ وحید قریشی، لاهور ۱۹۶۷ـ۱۹۷۲.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بردوان»، شماره۹۳۲.
