• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

برجلانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بُرْجُلانی‌، ابوجعفر محمد بن‌ حسین‌ (د ۲۳۸ق‌/۸۵۲م‌)، معروف‌ به‌ ابوالشیخ‌، زاهد، صوفی‌ و محدث می‌باشد.



در منابع‌ اشاره‌ای به تاریخ ولادت‌ و دوران‌ نخستین‌ زندگی‌ او نشده‌ است‌.


او را به‌ محله برجلانیه بغداد
[۱] خطیب‌ بغدادی‌، احمد،تاریخ‌ بغداد، ج۲، ص۲۲۲، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
و همچنین‌ به‌ قریه‌ای‌ در نزدیکی‌ واسط عراق‌ نسبت‌ داده‌اند و به‌ سبب‌ اقامتش‌ در بغداد، نسبت‌ بغدادی‌ نیز به‌ او داده‌ شده‌ است‌.


ابن‌ ابی‌یعلی‌ در طبقات‌الحنابله‌ از او یاد کرده‌ است‌.
[۳] ابن‌ ابی‌یعلی‌، محمد، طبقات‌ الحنابلة، به‌ کوشش‌ محمد حامد فقی‌، ج۱، ص۲۹۰-۲۹۱، قاهره‌، ۱۳۷۱ق‌/۱۹۵۲م‌.
برجلانی‌ را اهل‌ زهد و عالم‌ به‌ احادیث‌ مربوط به‌ آن‌ دانسته‌اند، چنان‌که در این‌ باب‌ احمد بن‌ حنبل‌، پیروانش‌ را به او ارجاع‌ می‌دهد.
[۴] ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، ج۳، ص۲۲۹، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
[۵] خطیب‌ بغدادی‌، احمد، تاریخ‌ بغداد، ج۱، ص۲۲۳، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
ابراهیم‌ بن‌ اسحاق‌ حربی‌ نیز وی‌ را ستوده‌ است‌
[۶] ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
[۷] خطیب‌ بغدادی‌، احمد، تاریخ‌ بغداد، ج۱، ص۲۲۳، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
و ابن‌ حبان‌ او را ثقه‌ و صاحب‌ حدیث‌ می‌داند
[۸] ابن‌ حبان‌، محمد، الثقات‌، ج۹، ص۱۲۴، حیدرآباد دکن‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.
با این‌ حال‌، در توثیق‌ یا تجریح‌ وی‌ سکوت‌ شده‌ است‌.
[۹] ذهبی‌، محمد، میزان‌الاعتدال‌، ج۳، ص۵۲۲، قاهره‌، ۱۹۶۳م‌.



برجلانی‌ از محضر استادانی‌ چون‌ حسین‌ بن‌ علی‌ جعفی‌، زید بن‌ حباب‌، طلق‌ بن‌ غنام‌ و دیگران‌ استفاده‌ کرده‌ است.
[۱۰] ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.



و از جمله‌ شاگردان‌ او، ابویعلی‌ موصلی‌ و ابراهیم‌ بن‌ جنید بوده‌اند؛


همچنین‌ ابن‌ ابی‌ الدنیا از او روایات‌ بسیاری‌ نقل‌ کرده‌ است‌.
[۱۲] ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.



از بزرگان‌ صوفیه‌ نیز کسانی‌ چون‌ ابوالعباس‌ ابن‌ مسروق‌ طوسی‌ با وی‌ مصاحبت‌ داشته‌اند.
[۱۳] سلمی‌، محمد، طبقات‌الصوفیة، به‌ کوشش‌ نورالدین‌ شریبه‌، ج۱، ص۲۳۷- ۲۳۸، حلب‌، ۱۴۰۶ق‌/۱۹۸۶م‌.



برجلانی‌ تألیفات‌ بسیاری‌ در زمینه زهد داشته‌ است‌
[۱۴] ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
[۱۵] ابن‌ ابی‌یعلی‌، محمد، طبقات‌ الحنابلة، به‌ کوشش‌ محمد حامد فقی‌، ج۱، ص۲۹۰، قاهره‌، ۱۳۷۱ق‌/۱۹۵۲م‌.
که‌ از آن‌ جمله‌ می‌توان‌ به‌ کتاب‌ الزهد و الرقائق‌ اشاره‌ نمود.
[۱۶] خطیب‌ بغدادی‌، احمد،تاریخ‌ بغداد، ج۲، ص۲۲۲، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
دیگر آثار او عبارتند از: ۱. الصبر، ۲. الصحبة، ۳. الطاعة، ۴. المتیّمین‌، ۵. الهمّة، ۶. الجود و الکرم‌.
[۱۷] ابن‌ ندیم‌، الفهرست‌، ج۱، ص۲۳۶.
نسخه‌ای‌ از کتاب‌ الجود و الکرم‌ او در کتاب‌خانه ظاهریة دمشق‌ موجود است‌.
[۱۸] ظاهریة‌، خطی‌ (مجامیع‌)، ج۱، ص۲۰۰.



(۱) ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
(۲) ابن‌ ابی‌یعلی‌، محمد، طبقات‌ الحنابلة، به‌ کوشش‌ محمد حامد فقی‌، قاهره‌، ۱۳۷۱ق‌/۱۹۵۲م‌.
(۳) ابن‌ حبان‌، محمد، الثقات‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.
(۴) ابن‌ ندیم‌، الفهرست‌.
(۵) خطیب‌ بغدادی‌، احمد، تاریخ‌ بغداد، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
(۶) ذهبی‌، محمد، میزان‌الاعتدال‌، قاهره‌، ۱۹۶۳م‌.
(۷) سلمی‌، محمد، طبقات‌الصوفیة، به‌ کوشش‌ نورالدین‌ شریبه‌، حلب‌، ۱۴۰۶ق‌/۱۹۸۶م‌.
(۸) سمعانی‌، عبدالکریم‌، الانساب‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۶۳م‌.
(۹) ظاهریة‌، خطی‌ (مجامیع‌).


۱. خطیب‌ بغدادی‌، احمد،تاریخ‌ بغداد، ج۲، ص۲۲۲، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
۲. سمعانی‌، عبدالکریم‌، الانساب‌، ج۲، ص۱۳۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۶۳م‌.    
۳. ابن‌ ابی‌یعلی‌، محمد، طبقات‌ الحنابلة، به‌ کوشش‌ محمد حامد فقی‌، ج۱، ص۲۹۰-۲۹۱، قاهره‌، ۱۳۷۱ق‌/۱۹۵۲م‌.
۴. ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، ج۳، ص۲۲۹، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
۵. خطیب‌ بغدادی‌، احمد، تاریخ‌ بغداد، ج۱، ص۲۲۳، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
۶. ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
۷. خطیب‌ بغدادی‌، احمد، تاریخ‌ بغداد، ج۱، ص۲۲۳، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
۸. ابن‌ حبان‌، محمد، الثقات‌، ج۹، ص۱۲۴، حیدرآباد دکن‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.
۹. ذهبی‌، محمد، میزان‌الاعتدال‌، ج۳، ص۵۲۲، قاهره‌، ۱۹۶۳م‌.
۱۰. ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
۱۱. سمعانی‌، عبدالکریم‌، الانساب‌، ج۲، ص۱۳۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۶۳م‌.    
۱۲. ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
۱۳. سلمی‌، محمد، طبقات‌الصوفیة، به‌ کوشش‌ نورالدین‌ شریبه‌، ج۱، ص۲۳۷- ۲۳۸، حلب‌، ۱۴۰۶ق‌/۱۹۸۶م‌.
۱۴. ابن‌ ابی‌حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، ج۳، ص۲۲۹، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌.
۱۵. ابن‌ ابی‌یعلی‌، محمد، طبقات‌ الحنابلة، به‌ کوشش‌ محمد حامد فقی‌، ج۱، ص۲۹۰، قاهره‌، ۱۳۷۱ق‌/۱۹۵۲م‌.
۱۶. خطیب‌ بغدادی‌، احمد،تاریخ‌ بغداد، ج۲، ص۲۲۲، قاهره‌، ۱۳۴۹ق‌/۱۹۳۱م‌.
۱۷. ابن‌ ندیم‌، الفهرست‌، ج۱، ص۲۳۶.
۱۸. ظاهریة‌، خطی‌ (مجامیع‌)، ج۱، ص۲۰۰.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «برجلانی»، ج۱۱، ص۴۷۱۵.    


رده‌های این صفحه : تراجم | مشایخ صوفیه | مشایخ قرن سوم




جعبه ابزار