برجلانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُرْجُلانی، ابوجعفر محمد بن حسین (د ۲۳۸ق/۸۵۲م)، معروف به ابوالشیخ،
زاهد،
صوفی و
محدث می‌باشد.
در منابع اشاره‌ای به تاریخ ولادت و دوران نخستین زندگی او نشده است.
او را به محله برجلانیه
بغداد و همچنین به قریه‌ای در نزدیکی واسط
عراق نسبت داده‌اند و به سبب اقامتش در بغداد، نسبت بغدادی نیز به او داده شده است.
ابن ابی‌یعلی در طبقات‌الحنابله از او یاد کرده است.
برجلانی را اهل زهد و عالم به احادیث مربوط به آن دانسته‌اند، چنان‌که در این باب
احمد بن حنبل، پیروانش را به او ارجاع می‌دهد.
ابراهیم بن اسحاق حربی نیز وی را ستوده است
و
ابن حبان او را
ثقه و صاحب حدیث می‌داند
با این حال، در
توثیق یا
تجریح وی سکوت شده است.
برجلانی از محضر استادانی چون
حسین بن علی جعفی،
زید بن حباب،
طلق بن غنام و دیگران استفاده کرده است.
و از جمله شاگردان او،
ابویعلی موصلی و
ابراهیم بن جنید بوده‌اند؛
همچنین ابن ابی الدنیا از او روایات بسیاری
نقل کرده است.
از بزرگان
صوفیه نیز کسانی چون
ابوالعباس ابن مسروق طوسی با وی
مصاحبت داشته‌اند.
برجلانی تألیفات بسیاری در زمینه زهد داشته است
که از آن جمله می‌توان به کتاب الزهد و الرقائق اشاره نمود.
دیگر آثار او عبارتند از: ۱. الصبر، ۲. الصحبة، ۳. الطاعة، ۴. المتیّمین، ۵. الهمّة، ۶. الجود و الکرم.
نسخه‌ای از کتاب الجود و الکرم او در کتاب‌خانه ظاهریة
دمشق موجود است.
(۱) ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمان،
الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق.
(۲) ابن ابی‌یعلی، محمد، طبقات الحنابلة، به کوشش محمد حامد فقی، قاهره، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م.
(۳) ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۴) ابن ندیم، الفهرست.
(۵) خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق/۱۹۳۱م.
(۶) ذهبی، محمد، میزان‌الاعتدال، قاهره، ۱۹۶۳م.
(۷) سلمی، محمد، طبقات‌الصوفیة، به کوشش نورالدین شریبه، حلب، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
(۸) سمعانی، عبدالکریم، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۹۶۳م.
(۹) ظاهریة، خطی (مجامیع).
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «برجلانی»، ج۱۱، ص۴۷۱۵.
