بِدْعَت (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِدْعَت (به کسر با) یکی از مفردات
نهج البلاغه، به معنای چیزی که بدون سابقه و نقشه قبلی بوجود آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) از این واژه در خصوص کسانی که در
دین زیادت و نقصانی ایجاد می‌کنند، استفاده کرده است.
بِدْعَت در اصل به معنی چیزی است که بدون سابقه و بدون نقشه بوجود آمده است.
سپس به معنی «زیادت در دین» به کار رفته است.
به همین منظور، برخی معتقدند این واژه به معنی «زیادت در دین یا
نقص از آن» است.
در اصطلاح اهل شریعت «
اِدخالُ ما لَیسَ مِنَ الدّین فی الدِین» است.
لذا بدعت آن است که انسان از روی اغراض فاسد آن را ساخته و سپس به دین
خدا نسبت دهد.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:
«إِنَّ أَبْغَضَ الخَلائِقِ إِلَى اللهِ تعالى رَجُلانِ: رَجُلٌ وَكَلَهُ اللهُ إِلَى نَفْسِهِ، فَهُوَ جائِرٌ عَنْ قَصْدِ السَّبيلِ، مَشْغوفٌ بِكَلامِ بِدْعَة، وَ دُعاءِ ضَلالَة.» «مبغوض‌ترین مخلوق نزد
خدا دو شخص است اول مردی که خدا او را به سر خود رها کرده، او از راه راست منحرف شده و به کلامی که از خود ساخته و به دین نسبت می‌دهد و به ضلالتی که بر آن می‌خواند شاد است.»
همچنین زمانی که
عثمان در محاصره بود، امام (علیه‌السلام) پیش وی رفت در ضمن به او چنین فرمود:
«فاعْلَمْ أَنَّ أَفْضَلَ عِبادِاللهِ عِنْدَ اللهِ إِمامٌ عادِلٌ، هُدِيَ وَ هَدَي، فَأَقامَ سُنَّةً مَعْلومَةً، وَ أَماتَ بِدْعَةً مَجْهولَةً.» «آگاه باش! برترين بندگان در نزد خداوند پيشواى عادلى است، كه خود هدايت يافته و ديگران را
هدایت مى‌كند، سنّت معلومى را برپا دارد، بدعت مجهولى را بميراند.»
جمع بدعت در «نهج البلاغه»، بِدَع (بر وزن عنب) آمده است چنان‌که آن حضرت در این خصوص می‌فرماید:
«وَ ما أُحْدِثَتْ بِدْعَةٌ إِلاّ تُرِكَ بِها سُنَّةٌ، فَاتَّقوا الْبِدَعَ، و الْزَموا الْمَهْيَعَ.» «بدعتی احداث نشده مگر آن‌که به جای آن سنّتی ترک شده؛ از بدعت‌ها اجتناب کنید و ملازم راه آشکار باشید.»
بدعت و بدع جمعاً شانزده بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بدعت»، ص۱۱۹.
