بدرالدین بن محمدپهلواروی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بدرالدین پهلواروی، از مشایخ طریقه قادریه هند می‌باشد.
در ۱۲۶۸ در پهلواریِ ایالت بهار متولد شد.
پدرش
محمد شرف الدین (متوفی ۱۲۸۹) صوفی و شاعر (صاحبِ دیوان اشعار فارسی) بود و جدّش
محمد هادی (متوفی ۱۲۷۱) نیز عالمِ علومِ عقلی و نقلی بود و از آثار او حاشیه فصوص الحکم در دست است.
پهلواری از دیرباز مرکز علم و
عرفان بوده است و نیاکان بدرالدین، مخدوم
شمس الدین جنید ثانی (متوفی ۱۰۷۲)،
خانقاه جنیدیه و مخدوم
مجیب ال لّه (متوفی ۱۱۹۱)، خانقاه مجیبیه را در آن‌جا بنیان نهادند.
همه مشایخ و اقطاب این خانقاه صاحبِ تألیفات عربی و فارسی بوده‌اند و آثار آنان در کتابخانه خانقاه مجیبیه موجود است.
بدرالدین نزد پدر و شیخ
نعمت مجیب و مراد خود
علی حبیب نصر به تحصیل پرداخت.
در ۱۳۰۴ به
حج رفت و در محضر علمای آن‌جا از جمله
عبدالله صالح سناری،
ابوحضیر مدنی،
عبدالحق مهاجر مکّی،
محمدبن علی حریری و
محمدسعید مغربی کتب حدیث را خواند و پس از مراجعت به
هند از طریق مکاتبه از چند دانشمند دیگر عرب، چون
عبدالجلیل براده، عبدالحی کتانی، و
سلیمان حبیب الله، سند و اجازه خواندن برخی متون را گرفت.
در ۱۲۸۹ عمویش، فضل الله، او را به جانشینی خود در خانقاه جنیدیه منصوب کرد و در ۱۳۰۹ او رسماً عهده دار امور خانقاه شد و به تربیت مریدان پرداخت و طریقه خود را تا افغانستان رواج داد.
در خانقاه او مکتوبات صدی مخدوم الملک شرف الدین
احمدبن یحیی مَنْیَری، به زبان فارسی، رسماً تا سال‌ها تدریس می‌شد و اغلب مریدان او در آن شرکت می‌کردند.
در ۱۳۳۳ دولت
انگلیس به سبب علم و فضلش به او لقب «شمس العلما» داد، اما بدرالدین هنگام
جنگ جهانی اول در پی سازش انگلیس با عثمانی‌ها این لقب را پس داد و به نهضتهای احیای خلافتِ
ترکیه و عدم همکاری با دولت انگلیس که در هند فعالیت داشتند، پیوست.
در ۱۳۳۹ «
امیر شریعت» ایالتهای بهار و اوریسه شد و در امور شرعی و اجتماعی و سیاسی به راهنمایی مسلمانان هند پرداخت.
بدرالدین در ۱۷ صفر ۱۳۴۳ در پهلواری درگذشت.
به گفته عبدالحی حسنی
او شیخِ کامل و صاحبِ
اخلاق نیکو و دایم مشغول مطالعه بود.
آثار او تماماً به اُردو و بدین شرح است: لمعات بدریه، مجموعه نامه‌های او که حکیم
محمد شعیب نیّر در چندین جزو گردآورده و تاکنون پنج جزو از آن چاپ شده است.
بیشتر این نامه‌ها درباره مسایل فقهی و اجتماعی مسلمانان هند است؛ بیان المعانی، در
تفسیر قرآن (ناتمام)؛ تذکره انساب خاندان
امیر عطاءالله (نسخه خطّی)؛ ردّ اعتراض
عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب؛ رسالة طاعون؛
الوسیلة و
التوسل و مجموعه اشعار
سه اثر اخیر چاپ شده است.
(۱) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲-۱۴۱۰/۱۹۶۲-۱۹۸۹.
(۲) هلال احمد قادری پهلواروی، سوانح حضرت مولانا سیّد شاه محمد امان الله قادری پهلواروی، پتنه ۱۴۱۰.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدرالدین بن محمدپهلواروی»، شماره۷۲۳.
