بدرالدین بن ابراهیم سرهندی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بدرالدینِ سِرْهندی، مؤلف و مترجم
صوفی و
حنفی قرن یازدهم و از خلفای شیخ
احمد سرهندی و سیره نویس اومی باشد.
نسبش با ۲۵ واسطه به خلیفه اول،
ابوبکر، می‌رسد.
پدرش
ابراهیم سرهندی قادری (متوفی ۱۰۲۱) از محدثان و مفسّران بود.
پدر
بدرالدین مثنوی مخزن الاسرار نظامی را در شبه قاره رواج داد و ازاین‌رو به مخزنی معروف شد.
بدرالدین حدود ۱۰۰۲ در
سرهند به
دنیا آمد.
ابتدا در محضر پدر و سپس در مدرسه مجدّدیّه سِرهند نزد خواجه
محمد صادق، فرزند
شیخ احمد سرهندی تحصیل کرد،
و در همان مدرسه به تدریس پرداخت.
در پانزده سالگی به شیخ احمد سرهندی پیوست و هفده سال در خدمت او ماند.
چند نامه از شیخ احمد سرهندی خطاب به
بدرالدین در دست است.
در ۱۰۴۷
شاهزاده داراشکوه او را به ترجمه کتب عرفانی از عربی به فارسی برگماشت.
سال وفات
بدرالدین بدرستی معلوم نیست، اما تا ۱۰۵۸ به تألیف حضرات القدس مشغول بوده و ظاهراً پیش از ۱۰۶۸ درگذشته است.
ملاّ محمد شاکر، یکی از سه فرزند او می‌باشد.
ملاّ محمد شاکر صاحب آثار علمی بود و ترجمه
حسنات الحرمین و دستورالمؤمنین او در دست است.
آثار او بدین قرار می‌باشد:
۱) سیر احمدی، به فارسی، در شرح حال شیخ احمد سرهندی، نسخه این اثر مفقود است
۲) سنوات الاتقیاء، به فارسی، زندگینامه بزرگان از
آدم، علیه
السّلام، تا روزگار مؤلف می‌باشد.
این تذکره حدود ۱۰۳۶ تألیف شده و نسخه خطّی آن موجود است. (دیوان هند، لندن، گنجینه دهلی)
۳) مجمع الاولیاء، به فارسی، در شرح حال ۱۵۰۰ تن از عارفان، بویژه مشایخ سلسله مجدّدیه نقشبندیه می‌باشد.
این اثر در ۱۰۴۴ تألیف شده، اما علی اکبر
اردستانی سرهندی آن را
تحریف کرده و به نام خود ساخته است. نسخه تحریف شده در دیوان
هند موجود است.
به گفته
بدرالدین، اردستانی عامی بود و حتی سواد نوشتن هم نداشت و نسخه مجمع الاولیاء را از
بدرالدین قرض گرفته بود؛ دونسخه خطی آن نیز
معرفی شده است.
۴) وصال احمدی، به فارسی، در باره ایّام رحلت شیخ احمد سرهندی می‌باشد.
این کتاب در ۱۰۳۷ تألیف شده و چندین بار به طبع رسیده است.
۵) کرامات الاولیاء؛
۶) روائح، در اصطلاحاتِ صوفیان و اعمال
قادریّه و
نقشبندیّه می‌باشد.
۷) حضرات القدس، به فارسی، تذکره بزرگان سلسله نقشبندیه در دو جلد، تألیف (۱۰۳۹ـ ۱۰۵۸) شده است.
جلد اول از
خلفای راشدین تا
خواجه باقی باللّه، جلد دوم در احوال شیخ احمد سرهندی و فرزندان و خلفای او؛ این کتاب دوبار به
اردو ترجمه شده و نسخ خطی آن
معرفی شده است.
۸)
معراج المؤمنین الی اعلی علیین، به عربی می‌باشد.
کتابهایی که از عربی به فارسی ترجمه کرده، بدین قرار است: فتوح الغیب، از شیخ
عبدالقادر گیلانی؛ بهجة الاسرار و معدن الانوار، از
علی اللخمی الشطنوفی به نام مقامات غوث الثقلین؛ روضة النواظر فی ترجمة الشیخ
عبدالقادر که به دستور داراشکوه ترجمه شده؛ تفسیر عرائس البیان، از
روزبهان بقلی می‌باشد.
(۱)
بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
(۲) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/ ۱۹۷۶.
(۳) محمد اعظم دیده مری، فیض مراد، نسخه خطی گنجینه شیرانی دانشگاه پنجاب، ش ۱۱۴۲.
(۴) احمدبن عبدالاحد سرهندی، مکتوبات امام ربّانی، استانبول ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
(۵) احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان، ج ۱۱،
اسلام آباد ۱۳۶۹ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدرالدین بن ابراهیم سرهندی»، شماره۷۲۹.
