بداهت انتاج قیاس استثنائی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

بداهت انتاج قیاس استثنائی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای بیّن‌ بودن ترتب نتیجه بر مقدمات در قیاس استثنائی است.

---

بداهت انتاج قیاس استثنائی، همان روشنی لزوم ترتب نتیجه بر مقدمات بدون نیاز به استدلال است؛ بنابراین همچنان‌که شکل اول قیاس اقترانی، بدیهیّ الانتاج است و به استدلال نیازی ندارد، قیاس استثنائی نیز چه متصل و چه منفصل، بدیهیّ الانتاج است؛ مثلاً در قیاس استثنائی اتصالی، کسی که به وجود ملزوم و نیز به وجود ملازمه میان مقدم و تالی، علم بیابد، بدون نیاز به اقامه دلیل به وجود لازم علم می‌یابد. همچنین کسی که به وجود ملازمه میان مقدم و تالی علم پیدا کند و به عدم لازم، علم دارد بدون نیاز به اقامه دلیل به انتفای ملزوم علم می‌یابد.

---

در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است:

• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.

---