• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بُخْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: بُخْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: بُخْل (مفردات‌قرآن)، بُخْل (لغات‌قرآن)، بخل.


بُخْل (به ضم باء و سکون خاء) یکی از مفردات نهج البلاغه، ضد سخاوت و بخشش به معنای امساک و نگه‌داشتن چیزی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص افرادی که اهل انفاق و صدقه نیستند و همچنین در مورد علم خدای تعالی از این واژه استفاده نموده است.


بُخل (به ضم باء و سکون خاء) به معنای ضد سخاوت آمده است.
[۱] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۱۰۹.    
[۲] طریحی نحفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت- الحسینی، ج۵، ص۳۱۷.    

راغب اصفهانی معتقد است: بخل امساک چیزی است از محلّی که نباید امساک شود.
[۳] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القران، ص۱۰۹.    


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - بَخِلَ - حکمت ۱۸۵ (موعظه)

امام (صلوات الله علیه) از کنار مزبله‌ای می‌گذشت و در آن قاذورات بود فرمود:
«هذا ما بَخِلَ بِهِ الْباخِلونَ.»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۲۰، حکمت ۱۸۵.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۹۷، حکمت ۱۹۵.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۴، حکمت ۱۹۵.    

«این قاذورات همان طعام‌هایی است که اهل بخل، از دیگران مضایقه کردند.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۰، حکمت ۱۹۵.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۸۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۸۴.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۵۱۹.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۶۸.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۳.    
)


۲.۲ - بَخيل - خطبه ۱۲۸ (علم خدا)

آن حضرت (علیه‌السلام) در رابطه با علم حق تعالی فرموده است:
«فَيَعْلَمُ سُبْحانَهُ ما في الاَْرْحامِ مِنْ ذَكَر أَوْ أُنْثَى، وَ قَبيح أَوْ جَميل، وَ سَخيٍّ أَوْ بَخيل.»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۰، خطبه ۱۲۸.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۵، خطبه ۱۲۴.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۸۶، خطبه ۱۲۸.    

«پس خداى سبحان از آن‌چه در رحم هاست پسر يا دختر، زشت يا زيبا، سخاوت‌مند يا بخيل.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۹.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۴.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۳۶۷.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۱۲.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۱۵.    
)


این کلمه با مشتقاتش جمعاً بیست بار در «نهج البلاغه» آمده است.
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۵۶، حکمت ۳۲۴.    
[۲۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۸۱، خطبه ۹۰.    
[۲۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۱، خطبه ۱۲۹.    
[۲۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۰۱، نامه ۵۳.    


۱. ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۱۰۹.    
۲. ↑ طریحی نحفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت- الحسینی، ج۵، ص۳۱۷.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القران، ص۱۰۹.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۲۰، حکمت ۱۸۵.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۹۷، حکمت ۱۹۵.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۴، حکمت ۱۹۵.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۰، حکمت ۱۹۵.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۸۳.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۸۴.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۵۱۹.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۶۸.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۳.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۰، خطبه ۱۲۸.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۵، خطبه ۱۲۴.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۸۶، خطبه ۱۲۸.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۹.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۴.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۴.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۳۶۷.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۱۲.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۱۵.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۵۶، حکمت ۳۲۴.    
۲۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۸۱، خطبه ۹۰.    
۲۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۹۱، خطبه ۱۲۹.    
۲۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۰۱، نامه ۵۳.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بُخل»، ص۱۱۵-۱۱۶.    


رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | بخل | رذائل اخلاقی | مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 185 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 128 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار