بجیر بن زهیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُجَیْرِ بْن‌ِ زُهَیْرِ بْن‌ِ اَبی سُلْمی،
شاعر مخضرم بود.
وی از
قبیله مُزَینه از تیره مُضَر برخاست، پدرش
زهیر بن ابی سلمی ، از اصحاب معلقات، و برادرش کعب، سراینده
قصیده معروف «بانت سعاد» (ه م) بود.
از زندگی و فعالیت‌های ادبی بجیر به رغم
شهرت نسبیش، آگاهی‌های تاریخی اندکی در دست است.
ابن‌قتیبه دینوری و ابوالفرج اصفهانی،
در مقایسه با نویسندگان معاصر خود اطلاعات جامع‌تری از نحوه
اسلام آوردن وی تدارک دیده‌اند. از آن دو که بگذریم در دیگر منابع چیزی جز تکرار روایات کهن یا نقل حوادث بی‌اهمیت
نمی‌توان یافت.
بجیر اندکی قبل از
سال ۷ق پیش از برادرش کعب به
دین اسلام گروید
. به محض آنکه خبر اسلام آوردن بجیر به کعب رسید، قصیده‌ای در
نکوهش برادر سرود و این قصیده او را مبغوض
پیامبر اکرم (ص) گردانید. کعب که بر جان خود هراسیده بود، پنهانی نزد پیامبر (ص) آمد و زنهار خواست.
بجیر پس از گرویدن به
آیین اسلام، به میان افراد
قبیله خود بازگشت، اما چندی بعد، به حضرت پیامبر (ص) در مدینه پیوست و به حمایت از
اسلام برخاست. وی در
فتح مکه و غزوات
خیبر و
حنین همراه پیامبر (ص) بود و با سرودن اشعاری حماسی، روحیه
جهاد را در کالبد
مسلمانان می‌دمید.
حطیئه اشعار او را
روایت کرده است.
در منابع جمعاً ۲۳
بیت از اشعار بجیر بن زهیر یافت شده است
که در آن‌ها مفاهیمی چون برائت از
آیین بت‌پرستی ، تمجید از دلاوری‌های مسلمانان و نکوهش دشمنان رسول (ص) به چشم می‌خورد.
(۱) حسن آمدی، المؤتلف و المختلف، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
(۲) ابن‌اثیر، اسدالغابه، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
(۳) ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، بیروت،
۱۳۲۷ق.
(۴) ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م.
(۵) ابن‌قتیبه، طبقات الشعراء، لیدن، ۱۹۰۲م.
(۶) ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۷) ابن‌ماکولا، الاکمال، به کوشش عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۴ق.
(۸) ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، مؤسسه جمال للطباعة و النشر.
(۹) عبدالغنی ازدی، المؤتلف و المختلف، به کوشش محمد محیی‌الدین جعفری، حیدرآباد دکن،
۱۳۲۷ق.
(۱۰) عبدالقادر بغدادی، خزانة الادب، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
(۱۱) علی دار قطنی، المؤتلف و المختلف، به کوشش موفق بن عبدالله، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
(۱۲) عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، بیروت، ۱۹۸۴م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بجیر بن زهیر»، ج۱۱، ص۱۹.
