بتدین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِتَدّین، شهرکی در شهرستان شوف واقع در منطقه جبل
لبنان. بتدین مخفف بیت‌الدین، واژه‌ای سامی، مرکب از دو کلمه بیت (خانه) و
دین (
قضا و
داوری،
حکومت و
عبادت) است. گویا این محل در گذشته
عبادتگاه دروزیان، یا جایگاه قضا بوده است.
این شهرک در ارتفاع ۸۵۰ متری از سطح
دریا قرار گرفته است و با
بیروت ۴۵ کم فاصله دارد. از شمال به عالیه، از جنوب به جزین از توابع استان
لبنان جنوبی، از
مشرق به باروک، و از مغرب به دیرالقمر در نزدیکی
دریای مدیترانه محدود است. ۳ مسیر اصلی، آن را به صیدا، جزین و
سوریه (طریق‌الشام) مرتبط می‌سازد.
به سبب آب‌های فراوان زیرزمینی، این منطقه برای پرورش انواع درختان میوه مستعد است.
بتدین از دیرباز تاکنون از مراکز اصلی دروزی‌نشین در جنوب لبنان بوده است.
بتدین در سده ۱۲ق/۱۸م روستای کوچکی از توابع استان مناصف واقع در شهرستان شوف بود.
آنگاه که امیر بشیر بن قاسم شهابی (حک ۱۷۸۹-۱۸۴۰م) بر مسند امارت منطقه
جبل دست یافت، مقر حکومت خود را از دیرالقمر به بتدین منتقل گردد.
بتدین پس از استقرار او به سرعت رو به آبادانی نهاد.
امیر بشیر سال‌ها در بتدین حکم راند و به کمک متحدان خود حمله حکمرانان محلی به این منطقه را دفع کرد.
در ۱۲۴۹ق/۱۸۳۲م به منظور حراست از شهرستان شوف در برابر حملات عثمانی‌ها، نیروهای مصری در بتدین مستقر شدند.
پس از سقوط حکومت شهابی در ۳
ذیحجه ۱۲۵۷ق/۱۶ ژانویه ۱۸۴۲م، عمرپاشا در بتدین به قدرت رسید. وی پس از سرکوبی مخالفان
در راه عمران و آبادانی آنجا کوشید. با ورود نخستین چاپخانه به بتدین در ۱۸۵۳م این منطقه رونق بیشتری یافت.
حکمرانان دوره «متصرفین» نیز بتدین را مرکز اداری حکومت خود قرار دادند و در توسعه راه‌های ارتباطی، احداث مدارس و گردشگاه‌ها و پیشرفت اجتماعی و فرهنگی آن کوشیدند. در ۱۸۶۷م مقر کشیش‌های مارونی به بتدین منتقل شد..
در آتش‌سوزی‌ِ ژوئیه ۱۹۱۲ خسارت‌های فراوانی به قصر معروف بتدین وارد شد. از این‌رو، متصرفین مقر حکومت خود را به بعبدا منتقل ساختند.
نیروهای نظامی متفقین پس از اشغال لبنان در ۱۹۱۸م در بتدین مستقر شدند و فرماندار نظامی
فرانسه قصر بتدین را برای اقامت خود برگزید.
در دوره ریاست جمهوری بشاره خوری، در ۱۹۴۷م پیکر امیر شهابی از
استانبول به بتدین منتقل، و در جوار
همسر اولش در گوشه‌ای از باغ کاخ باشکوهی که ساخته بود، به
خاک سپرده شد.
امیر بشیر شهابی برای خود و پسرانش قصرهای باشکوهی در بتدین ساخت که برخی از آن‌ها از میان رفته است و برخی دیگر در حال حاضر در اختیار وزارت جهانگردی لبنان قرار دارد.
بتدین امروزه همه شهرت خود را مدیون کاخ سلطنتی امیر بشیر است. کاخ بتدین در ۱۸۱۰م برفراز تپه‌ای مشرف بر دیرالقمر در نهایت زیبایی و استحکام ساخته شد. امیر بدین منظور معماران و هنرمندانی را از
حلب،
دمشق، استانبول و
ایتالیا به بتدین فراخواند. این قصر جلوه زیبایی از
هنر شرق جهان
اسلام است. با این‌همه، نمی‌توان تأثیر سبک معماری عثمانی و ایتالیایی را بر آن نادیده انگاشت. کاخ امیر شهابی با تالارها، اتاق‌های متعدد، برج‌ها، باروها، گنبدها و راهروهای باشکوه در زمره زیباترین قصرهای جهان است.
دارالضیافه، دارالحریم، دارالدواوین، دارالوسطی و دارالخیل از قسمت‌های اصلی قصر به شمار می‌آیند که با پل‌هایی به یکدیگر مرتبط می‌شوند. در اطراف قصر باغ‌هایی زیبا و حوض‌هایی بزرگ احداث، و مدخل آن، با ارتفاع ۱۵ متر با انواع سنگ‌های مرمر و تصاویر زیبا از اشکال مختلف هندسی تزیین شده است. در بالای مدخل کتیبه‌های هلالی منقوش به طغرای سلطنتی به چشم می‌خورد. پله‌های سنگی پر پیچ و خمی در دامنه تپه صعب‌العبور تا مدخل ورودی قصر کشیده شده است. در این قصر
مسجد،
کلیسا و عبادت‌گاهی برای دروزیان نیز احداث کرده‌اند.
در ۱۹۵۱م بخشی از قصر بتدین بازسازی، و به
موزه تبدیل شد.
این قصر که هم اکنون از آثار باستانی لبنان به شمار می‌رود، استراحتگاه تابستانی رؤسای جمهور این کشور است و همه ساله جهانگردانی را به خود جلب می‌کند.
(۱) ابوشقرا، یوسف خطار، الحرکات فی لبنان الی عهد المتصرفیه، به کوشش عارف ابوشقرا، بیروت.
(۲) ابوصالح، عباس، التاریخ السیاسی للاماره الشهابیه فی جبل لبنان، بیروت، ۱۹۸۴م.
(۳) ابوالعینین، حسن، لبنان، بیروت، ۱۹۸۰م.
(۴) ابومصلح، کمال، معجم العربی المستعجم، بیروت، الدارالتقدمیه.
(۵) بعینی، نجیب، تذکره سفر الی لبنان، بیروت، ۱۹۷۱م.
(۶) چرچیل، چارلز
هنری، الدروز و الموارنه، ترجمه د جاک مبارک، بیروت، ۱۹۸۶م.
(۷) خاطر، لحد، عهد المتصرفین فی لبنان، بیروت، ۱۹۶۷م.
(۸) سوید، یاسین، التاریخ العسکری للمقاطعات اللبنانیه فی عهد الامارتین، بیروت، ۱۹۸۵م.
(۹) شدیاق، طنوس، اخبار الاعیان فی جبل لبنان، بیروت، ۱۹۵۴م.
(۱۰) صلیبی، کمال، تاریخ لبنان الحدیث، بیروت، ۱۹۷۲م.
(۱۱) فریحه، انیس، اسماءالمدن و القری اللبنانیه، بیروت، ۱۹۵۶م.
(۱۲) کارن، جان، رحله فی لبنان، ترجمه رئیف خوری، بیروت، ۱۹۴۸م.
(۱۳) لبنان، مباحث علمیه و اجتماعیه، به کوشش فؤاد افرام بستانی، بیروت، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م.
(۱۴) مرهج، عفیف، اعرف لبنان، بیروت، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م.
(۱۵) مکی، محمد، لبنان من الفتح العربی الی الفتح العثمانی، بیروت، دارالنهار.
(۱۶) M، Une Histoire du Liban، Beirut، ۱۹۵۵.
(۱۷) EWA.
(۱۸) Lebanon: a History of Conflict and Consensus، ed N Shehadi and D H Mills، London، ۱۹۸۸.
(۱۹) Salibi، K، A House of Many Mansions، London، ۱۹۸۸.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بتدین»، شماره۴۴۷۴.
