بالتاچی محمدپاشا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بالْتاچی‌ْ مُحَمَّدْ پاشا (د ۱۱۲۴ق/۱۷۱۲م)، صدراعظم
دولت عثمانی در روزگار
سلطنت احمد سوم می‌باشد.
بالْتاچی‌ْ مُحَمَّدْ پاشا (د ۱۱۲۴ق/۱۷۱۲م)، صدراعظم
دولت عثمانی در روزگار
سلطنت احمد سوم (حکومت ۱۱۱۵-۱۱۴۳ق) می‌باشد. وی به پاکجه مؤذن
و گوزلجه مؤذن
نیز
مشهور است.
محمد در عثمانجق از توابع
قسطمونی زاده شد.
از دوران کودکی او آگاهی دقیقی در دست نیست.
وی به عنوان بالتاچی (تبردار) در صنف بالتاچیان وارد دستگاه حکومتی شد
و در مناصب مؤذنی، منشی‌گری، میرآخوری و قاپودانی خدمت کرد و سرانجام در ۱۱۱۶ق/۱۷۰۴م پس از قلایلی احمد پاشا، به صدر اعظمی برگزیده شد، اما چندی بعد از این مقام عزل گردید و بار دیگر در ۱۱۲۲ق/۱۷۱۰م به صدارت منصوب شد.
پناهنده‌شدن کارل
پادشاه سوئد به عثمانی و جنگ‌های روس و عثمانی از رویداد‌های مهم دوران صدارت کوتاه اوست. در این دوره روس‌ها با ساختن استحکامات جنگی و کشتی‌های رزمی در بندر دریای آزُف و برانگیختن
مسیحیان آن نواحی و
تصرف قلعه آزف
به دولت عثمانی اعلان
جنگ دادند و فرماندهی سپاه عثمانی در این جنگ به محمد پاشا واگذار شد.
درباره جزئیات این جنگ و نقش محمد پاشا به عنوان فرمانده
سپاه و صدراعظم وی در سمت فرماندهی معاهده‌ای نه چندان مناسب که در
تاریخ به
معاهده پروت معروف است، منعقد ساخت. نظریات گوناگونی در تأیید یا انتقاد از
سیاست او در این جنگ و انعقاد معاهده‌ای وهن‌آور، آن هم در هنگامی که احتمال پیروزی عثمانی‌ها می‌رفت، اظهار شده است، چنانکه او را حتی به گرفتن
رشوه از تزارروس
متهم کرده‌اند.
بالتاچی مردی
خردمند، مدبر، جسور و در عین حال مکار وغدار،
و گویا هنردوست و اهل قلم نیز بود
وی سرانجام در
شوال ۱۱۲۳ پس از ۵/۲ سال صدارت
به سبب عدم موفقیت در جنگ از مقام خود معزول، و اموالش مصادره شد. او نخست به جزیره میدلّی، و سپس به لیمنی
تبعید گردید.
پس از مدتی بر اثر
بیماری در همان‌جا درگذشت و در جوار آرامگاه شاعر
عارف،
شیخ مصری دفن گردید.
سن او را به هنگام
مرگ بیشتر از ۵۰ سال دانسته‌اند
بنابراین، می‌بایست در حدود
سال ۱۰۷۴ق/۱۶۶۳م زاده شده باشد.
(۱) ثریا محمد، سجل عثمانی (تذکرة مشاهیرعثمانیه)، استانبول، ۱۳۱۶ق.
(۲) شاو ۱ ج و ا ک شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ترجمه محمود رمضان‌زاده، مشهد، ۱۳۷۰ش.
(۳)
شیخی محمد افندی، وقایع الفضلاء (ذیل الشقائق النعمانیة)، به کوشش عبدالقادر اوزجان، استانبول، ۱۹۸۹م.
(۴) طیارزاده احمد عطا، تاریخ، استانبول، ۱۲۹۷ق.
(۵) هامر پورگشتال یوزف، تاریخ امپراتوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی‌آبادی، به کوشش جمشید کیانفر، تهران، ۱۳۶۹ش.
(۶) Aktepe، M M، X Baltaci Mehmed Pasa'nin ۱۷۱۱ Prut seferi ile ilgili emirleri n، Tarih enstit O s O dergisi، Istanbul، ۱۹۷۰، no۱.
(۷) Cevdet، A، Tez @ kir، ed C Bayson، Ankara، ۱۹۸۶.
(۸) IA.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۴۴۰۱، برگرفته از مقاله «بالْتاچی‌ْ مُحَمَّدْ پاشا».
