باب حزوره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باب حزوره به یکی از درهای ضلع غربی
مسجدالحرام اطلاق می‌شود.
باب حزوره یکی از درهای شش گانه دیوار غربی مسجدالحرام بود.
حزوره به معنای تپه کوچک است.
این نام بر تپه‌ای در
مکه که بازاری روی آن قرار داشت، اطلاق می‌شد.
باب الحزوره نامی بود که سده‌های پیاپی برای این در به کار می‌رفت.
در منابع از این در با چندین نام یاد شده است: باب الحزامیه؛ باب
بنی حکیم بن حزام به علت روبه رو بودن با خانه‌های بنوحکیم
بن حزام اسدی؛ باب البقالین به سبب قرار گرفتن در برابر بازار بقال‌ها
؛ و باب بنی زبیر.
در منابع متاخر، از نام
باب الوداع نیز یاد کرده‌اند؛ زیرا زائران پس از طواف از این در بیرون می‌آمدند.
نخستین بار در دوره حکومت مهدی عباسی به سال ۱۶۷ق. یقطین
بن موسی و ابراهیم
بن صالح در گسترش مسجدالحرام، دری برای این ورودی ساختند.
ارتفاع هر طاق ۱۳ ذرع (حدود ۵/۶ متر) با پهنای پنج ذرع (حدود ۵/۲ متر) بود که با هفت
یا هشت پله به
مسجد راه می‌یافت.
این در که برابر
باب بنی هاشم در ضلع شرقی مسجد ساخته شده بود، با این هدف طراحی گشت تا سیل از آن بیرون رود و ویرانی کمتری در مسجد ایجاد نماید.
به
سال ۷۷۱ق. باب الحزوره که با سقوط ماذنه آن بر اثر بارش باران‌های سیل آسا آسیب دیده بود، به فرمان
سلطان شعبان
بن حسین مملوکی و به دست علاء الدین علی ترکمانی، امیر الحاج مصری، تعمیر شد.
باب حزوره در آتش سوزی مهیب به سال ۸۰۲ق. در مسجدالحرام از میان رفت. به سال ۸۰۴ق. به فرمان
فرج بن برقوق مملوکی و به دست امیر بیسق
این در با دو ورودی و ستونی مربع شکل در میان آن‌ها بازسازی شد که با ۱۰ پله به درون مسجد راه داشت.
بر پایه مقیاس نقشه مهندسان مصری، پهنای این باب حدود ۶ متر و پهنای هر ورودی که از دو لنگه در چوبی تشکیل می‌شد، دو متر بود. در قسمت جلو ورودی‌ها، سایبانی با طاقی بلند قرار داشت. بر بالای دو طاق، سه دایره طراحی شده بود و میان آن‌ها عباراتی در چهار سطر نوشته شده بود. این نوشته‌ها چنین بودند: «بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین»، «یا مبدء یا معید»، {ان الذی فرض علیک القرآن لرادک الی معاد}
و {انما یعمر مساجد الله من آمن بالله و الیوم الآخر}
نیز بر آن، سال بازسازی و نام
سلطان و امیر بیسق نقش بسته بود. درون دایره‌ها نیز عباراتی در سه سطر نوشته شده بود. در دایره میانی، در خط بالا عبارت «رسول الله» و در خط وسط «لا اله الا الله» و در خط پایین «محمد» نگاشته بودند. دو دایره دیگر که به شکل نماد
سلطنتی بودند، شامل دعایی در حق
سلطان فرج بن برقوق مملوکی بود. بر بالای ستون وسط دو طاق، از سمت درون مسجد، سنگ نوشته‌ای قرار داشت که به
تاریخ بازسازی در به فرمان
سلطان مملوکی و به دست امیر بیسق ظاهری اشاره داشت.
این بازسازی از چنان استحکامی برخوردار بود که این باب تا هنگام ویرانی آن به سال ۱۳۶۸ق. به فرمان
ملک عبدالعزیز به همان شکل باقی ماند.
در نیمه نخست
سده دهم ق. کنار این در، دکه‌ای جای داشت که محل تقسیم صدقات و کمک‌های مالی حکمرانان عثمانی میان مردم مکه بود.
اتحاف الوری: عمر
بن محمد
بن فهد (م. ۸۸۵ق.) ، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۰۸ق؛ اثارة الترغیب و التشویق: محمد
بن اسحق الخوارزمی (م. ۸۲۷ق.) ، به کوشش ذهبی، مکه، مکتبة الباز، ۱۴۱۸ق؛ اخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق؛ اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ تاریخ عمارة المسجدالحرام: حسین عبدالله باسلامه، جده، تهامه، ۱۴۰۰ق؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری؛ تحصیل المرام: محمد
بن احمد الصباغ (م. ۱۳۲۱ق.) ، به کوشش ابن دهیش، ۱۴۲۴ق؛ الجامع اللطیف: محمد
بن ظهیره (م. ۹۸۶ق.) ، به کوشش علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۲۳ق؛ الدرر الفرائد المنظمه: عبدالقادر
بن محمد الجزیری (م. ۹۷۷ق.) ، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق؛ رحلة ابن بطوطه: ابن بطوطه (م. ۷۷۹ق.) ، به کوشش التازی، رباط، المملکة المغربیه، ۱۴۱۷ق؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق؛ الصحاح: الجوهری (م. ۳۹۳ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق؛ لسان العرب:ابن منظور (م. ۷۱۱ق.) ، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. ۱۳۵۳ق.) ، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق؛ منائح الکرم: علی
بن تاج الدین السنجاری (م. ۱۱۲۵ق.) ، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۱۹ق؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«باب حزوره».
