باب ام هانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باب ام‌هانی به یکی از درهای پیشین ضلع جنوبی
مسجدالحرام اطلاق می‌شود.
باب ام‌هانی در قسمت پایانی سمت غربی دیوار جنوبی قرار داشت. این در به علت مجاورت با خانه
ام هانی دختر
ابوطالب ، به این نام خوانده می‌شد.
این باب در دوره‌های گوناگون با نام‌های متفاوت شناخته شده است: اجیاد کبیر به علت نزدیکی آن به کوچه‌ای که به منطقه اجیاد کبیر راه داشت
؛ باب
ابوجهل به سبب نزدیکی به خانه وی
؛ باب الملاعبه در
سده نهم ق. به علت نزدیکی به خانه فرمانده نیروهای شریف
مکه که
ملاعبه نام داشت
؛ باب الشریف از سده ۱۱ق. به سبب بیرون آمدن شرفای مکه از این در
؛ باب الحمیدیه در سده ۱۴ق. به علت روبه رو بودن با دار الحکومه عثمانی که به دستور عبدالحمید دوم عثمانی ساخته شد.
نیز نام‌هایی چون باب الفرج
و باب المعامل
بدون اشاره به وجه تسمیه، برای این در یاد شده است.
این باب در گسترش دوم دوران مهدی عباسی و در پی ویران شدن خانه ام هانی به
سال ۱۶۷ق.
با دو ورودی ساخته شد.
ارتفاع باب کمی بیش از ۱۳ ذراع (حدود ۵/۶ متر) و پهنای آن کمی بیش از ۱۴ ذراع (حدود هفت متر) بود.
بنای باب عبارت بود از: دو ورودی به هم پیوسته و ستونی مرمرین در میان آن‌ها که بر پایه‌ای از
چوب ساج و مزین به آب طلا قرار گرفته بود.
گزارش‌های منابع سده پنجم تا دهم ق.
از استمرار وضعیت باب حکایت دارد. در گسترش
مسجد به سال ۹۸۴ق. در دوران سلطان مراد سوم این در نیز بازسازی شد و پهنای در به شش متر تغییر یافت. پهنای هر ورودی در این گسترش دو متر بود.
بر بالای در، هماهنگ با درهای دیگر دیوار جنوبی، طاق‌هایی نیم دایره قرار داده شد. بسمله و
آیات ۱-۳ فتح: {انا فتحنا لک فتحا مبینا لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تاخر و یتم نعمته علیک و یهدیک صراطا مستقیما و ینصـرک الله نصـرا عزیزا}
با خط ثلث بر بالای این طاق‌ها نقش بسته بود.
در بخش پیشین این در، ایوانی با دو طاق وجود داشت
که بالای آن‌ها ۱۳ کنگره قرار گرفته بود.
ارتفاع این در از کف رواق جنوبی
مسجدالحرام ۱۲ پله
یا ۱۰ پله
بود و بر دو ورودی آن، چهار لنگه در چوبی محکم قرار داده بودند.
به سال ۱۰۰۳ق.
شریف ابونمی ثانی مصلایی برای شرفای مکه نزدیک این باب در مسجدالحرام ساخت. از این رو، شرفا از باب ام هانی رفت و آمد می‌کردند.
این باب در گسترش اول دوران سعودی (۱۳۶۹-۱۳۷۵ق.) برداشته شد.
اخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق؛ اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ تاریخ عمارة الحرم المکی الشریف: فوزیه مطر، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۰۰ق؛ تاریخ عمارة المسجدالحرام: حسین عبدالله باسلامه، جده، تهامه، ۱۴۰۰ق؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری؛ تاریخ مکة المشرفه: محمد ابن الضیاء (م. ۸۵۴ق.) ، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق؛ تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م. ۱۳۲۱ق.) ، به کوشش ابن دهیش، ۱۴۲۴ق؛ رحلة ابن جبیر: محمد بن احمد (م. ۶۱۴ق.) ، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م؛ سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م. ۴۸۱ق.) ، تهران، زوار، ۱۳۸۱ش؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق؛ مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. ۱۳۵۳ق.) ، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق؛ منائح الکرم: علی بن تاج الدین السنجاری (م. ۱۱۲۵ق.) ، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۱۹ق؛ موسوعة مرآة الحرمین الشریفین: ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.) ، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«باب ام هانی».
