باءَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باءَ: (بآؤُ بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّهِ)«بْاءَ» از مادّه
«بَواء» به معنای مراجعت و منزل گرفتن آمده است، ولی ریشه آن به معنای صاف و مسطح کردن یک محل و مکان است؛
و از آنجا که
انسان به هنگام منزل گرفتن محل خود را صاف و مسطح می‌کند این کلمه به این معنا آمده است، همچنین چون انسان به منزلگاه خویش مراجعت می‌کند به معنای بازگشت نیز آمده است و در آیه اشاره به این است که آنها مشمول
غضب مستمر و مداوم
پروردگار می‌شوند؛ گویی در خشم و
غضب پروردگار منزل گرفته‌اند. در سوره
«آل عمران» کنایه از استحقاق پیدا کردن است، یعنی
قوم یهود بر اثر خلافکاری خود، مستحق مجازات الهی شدند و خشم پروردگار را همچون منزل و مکانی برای خود انتخاب کردند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با باءَ:
(ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ مَا ثُقِفُواْ إِلاَّ بِحَبْلٍ مِّنْ اللّهِ وَحَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَبَآؤُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُواْ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَيَقْتُلُونَ الأَنبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُواْ يَعْتَدُونَ) (هر جا یافت شوند، مهر ذلّت بر آنان خورده است؛ مگر با ارتباط به
خدا، و تجدید نظر در روشِ ناپسند خود، یا با ارتباط به مردم و وابستگی به این و آن)؛ و به
خشم خدا، گرفتار شده‌اند؛ و مُهر بیچارگی بر آنها زده شده؛ چرا که آنهابه آیات خدا،
کفر می‌ورزیدند و
پیامبران را به ناحق می‌کشتند. این بخاطر آن بود که نافرمانی کردند؛ و به حقوق دیگران، تجاوز می‌نمودند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه باؤا به معنای اتخذوا- گرفتند است. وقتی گفته می‌شود: باؤا مبائة- مکانا- معنایش این است که فلانی‌ها مکانی را برای خود اتخاذ کردند و یا به مکانی برگشتند و کلمه مسکنت به معنای شدت فقر است و ظاهرا مسکنت این است که انسان به جایی از
فقر و یا هر فقدانی برسد که راه نجاتی از آن نداشته باشد. بنا بر این معنا صدر و ذیل آیه با هم سازگار می‌شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَمَن يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفًا لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَيِّزًا إِلَى فِئَةٍ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ) (و هر کس در آن هنگام به آنها پشت کند به
غضب خدا گرفتار خواهد شد؛ و جایگاه او
جهنّم است، و چه بد جایگاهی است! مگر آنکه هدفش از کناره‌گیری، تجدید نیرو برای حمله مجدد و یا پیوستن به گروهی از مجاهدان باشد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه باء از بواء به معنای رجوع به مکان و استقرار در آن است لذا
راغب می‌گوید: معنای اصلی کلمه بواء مساوی بودن اجزاء در مکان است به خلاف نبوة که معنایش منافی بودن آن اجزاء است، و بنا بر آنچه راغب گفته معنای آیه چنین می‌شود: برگشت به جای خود در حالی که
غضب خدا را به همراه داشت.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «باءَ»، ص۹۵.
