ایله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَیْلَه بندری باستانی در کنار
دریای سرخ و نزدیک
خلیج عقبه ، زیستگاه
اصحاب سبت است
اَیله در زبان عبری به معنای درختان است.
برخی منابع تاریخی آن را نام شهری میان
یَنْبُع و
مصر ، یا روستایی میان مَدْیَن و
کوه طور دانسته‌اند
؛ ولی بنابر قول مشهور شهری است از نواحی
شام که در کنار دریای
قُلْزُم (سرخ)، نزدیک خلیج عَقَبه میان مصر و
شام واقع شده
و امروزه به نام
ایلات معروف است.
برخی آن را منسوب به دختر
مَدْیَن‌بن ابراهیم (علیه‌السلام) دانسته‌اند.
در
عهد عتیق چندین بار از ایلا (Ila) یا ایلت (Elath) یا ایلوت (Eloth) نام برده شده است که در ساحل شرقی دریای
قُلزُم واقع بوده و
اسرائیلیان هنگام خروج از مصر از این شهر گذشته‌اند و
حضرت داود (علیه‌السلام) آن را مسخر کرده و در زمان
حضرت سلیمان (علیه‌السلام) آباد شده است.
در
قرآن کریم، لفظ اَیله به‌طور صریح نیامده؛ اما در برخی آیات به ماجراهای مربوط به آن اشاراتی شده است.
ایله از شهرها و بنادر باستانی
فلسطین و در دوره‌های گوناگون تاریخی از مراکز مهم تلاقی راههای تجاری
مصر ،
شام ،
عراق و
عربستان بوده است. این شهر سالیانی چند تحت فرمان حاکمان یونانی مصر بود و کانون ارتباط تجاری
نبطیان به شمار می‌رفت. در
سال ۱۰۶ میلادی و پس از پایان حاکمیت نبطیان، رومیان بر آن‌جا مستولی شدند. نخستین ارتباط ایله با مسلمانان در سال ۹ قمری اتفاق افتاد.
در این سال وقتی
پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در
تبوک بود
یوحنا‌بن رؤبه اسقف ایله به شرط پرداخت
جزیه و تسهیل عبور مسلمانان از شهر، پیمان صلحی را با آن حضرت
امضا کرد.
در دوره
جنگهای صلیبی ، آسیبهای فراوانی به شهر ایله وارد شد. در سال ۵۶۵ قمری (۱۱۷۰ میلادی)
صلاح الدین ایوبی ، آن را از صلیبیها بازپس گرفت و ضمیمه مصر کرد. ایله در سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۳ قمری (۱۹۱۷ ۱۹۲۵ میلادی) جزئی از سرزمین
حجاز به شمار می‌آمد؛ اما از آن پس به اردن منضم شد و سرانجام در سال ۱۹۵۶ میلادی
اسرائیل آن را اشغال کرد. ویرانه‌های این شهر باستانی در گوشه غربی
خلیج عقبه و در یک کیلومتری شمال بندر عقبه (
اردن ) قرار دارد.
در مورد ساکنان سرزمین ایله، برخی،
اصحاب سبت و برخی دیگر نیز
اصحاب ایکه را نام برده‌اند. گروهی از مورخان و مفسران نیز آن‌ها را بخشی از
قوم ثمود پنداشته‌اند که بر اثر همجواری با
بنی‌اسرائیل به
دین یهود گرویده‌اند
؛ اما بیش‌تر مفسران نخستین و متأخر، اصحاب سبت را جزو ساکنان ایله برشمرده‌اند.
این قوم در عصر پیامبری
حضرت داود (علیه‌السلام) بوده
و بر اساس آیه ۶۵
بقره خداوند به قوم موسوم به اصحاب سبت فرمان داده بود که روز شنبه را تعطیل کرده، به
عبادت بپردازند؛ اما آن‌ها از فرمان الهی تعدی کردند و ازاین‌رو خداوند چهره انسانی آنان را به صورت حیوان (
بوزینه ) دگرگون ساخت
:«و لَقَد عَلِمتُمُ الَّذینَ اعتَدَوا مِنکُم فِی السَّبتِ فَقُلنا لَهُم کونوا قِرَدَةً خسِین». آیات ۱۶۳- ۱۶۶
اعراف نیز به همین مضمون آمده است. بنا به روایتی از
امام باقر (علیه‌السلام) نیز
مسخ شدگان
بنی‌اسرائیل ، اهل ایله سرزمینی در ساحل دریا بودند.
در آیه ۷۸
مائده نیز همین جریان آمده است که از
امام باقر (علیه‌السلام) روایت شده:
حضرت داود (علیه‌السلام) اهالی شهر ایله را
نفرین کرد...:«لُعِنَ الَّذینَ کَفَروا مِن بَنی اِسرءیلَ عَلی لِسانِ داوودَ...».
از طرق
اهل‌سنت نیز این روایت از
مجاهد و
قتاده و دیگران نقل شده‌است.
در تفسیر
آیه ۷۷
کهف نیز که به داستان
حضرت خضر و
موسی (علیهماالسلام) می‌پردازد به قریه ایله اشاره‌ای شده است؛ هنگامی که آن‌ها به قریه‌ای رسیدند و از اهل آن غذا خواستند آن‌ها از مهمان کردنشان خودداری کردند...:«فَانطَلَقا حَتّی اِذا اَتَیا اَهلَ قَریَة...». برخی مراد از قریه را همان شهر ایله دانسته‌اند
برخی، دو واژه ایله و ایکه را، هم معنا و نام یک محل شمرده‌اند که در نتیجه مردم ایله همان
اصحاب ایکه خواهند بود.
چون قریه ایله نزدیک به
مدین است و در لغت عبری معنای اصلی ایله، درختان بوده و این نام به صورتهای گوناگون نیز آمده است
و از طرفی ایکه را اهل
تفسیر و لغت به معنای درخت یا
بیشه دانسته‌اند
(چرا که ساکنان ایکه در سرزمینی پر از
باغ و درخت زندگی می‌کرده‌اند) می‌توان
حدس زد که با ایله رابطه‌ای داشته باشد و اصحاب ایکه همان مردم ناحیه ایله باشند که دوران ترقی و انحطاط را پیاپی دیده‌اند. شایان یادآوری است که آیه ۸۵
و ۸۴ هود
به روشنی می‌گوید که شعیب، پیامبر سرزمین یا قوم مدین (اصحاب ایکه) بوده است. سرزمین این قوم را در شبه جزیره سینا یا نزدیک آن و در حاشیه دریای
قلزم دانسته‌اند.
اعلام قرآن؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ تفسیر العیاشی؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن‌کثیر؛ تفسیر القمی؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیر نمونه؛ التنبیه و الاشراف؛ جامع‌البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ فتوح البلدان؛ قاموس کتاب مقدس؛ الکافی؛ الکامل فی التاریخ؛ الکشاف؛ کشف الاسرار و عدة الابرار؛ مجمع البحرین؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ معجم البلدان؛ معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع؛ المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام؛ الموسوعة الذهبیة للعلوم الاسلامیه؛ المیزان فی تفسیر القرآن.
مرکز دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «ایله».
