اکوان اربعه (منطق)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اکوان اربعه یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای حرکت، سکون، اجتماع و افتراق است.

---

هیئتی که برای شیئی از لحاظ قرار داشتن در یک مکان تحقق می‌یابد در اصطلاح حکما «این» خوانده می‌شود، اما متکلمان از آن رو که از همه مقولات نسبیه فقط به وجود این و کینونت آن اعتراف کرده‌اند، آن را به نام «کون» می‌خوانند و برای آن چهار نوع، یعنی حرکت، سکون، اجتماع و افتراق قائل‌اند و از این انواع چهارگانه به «اکوان اربعه» تعبیر می‌کنند.

---

در توضیح اکوان اربعه گفته‌اند: هر موجودی دارای تقرر، کون و حصول خاصی است که به حسب استقرا، تعداد اکوان، چهار‌تاست؛ به عبارت دیگر، اکوان وجودی اشیا چهار عدد است:
۱. کون سکونی؛
۲. کون حرکتی؛
۳. کون افتراقی؛
۴. کون اجتماعی.

---

توضیح آنکه اگر موجودات را بنگریم یا در حال حرکت‌اند یا در حال سکون یا در حال اجتماع‌اند و یا در حال افتراق. البته می‌توان گفت اجتماع و افتراق یا در کون سکونی و یا در کون حرکتی‌اند و این چهار قسم در عرض هم نیستند. این دسته‌بندی در نظر فلاسفه صحیح نیست و می‌گویند: حرکت مثلا؛ بر فرض اینکه داخل در مقولات عشر باشد از مقوله این خارج است.

---

در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است:

مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.

---