اَنْهار (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَنْهار (به همزه مفتوح و سکون نون) از
واژگان قرآن کریم به معنای رود و محل جربان آب است که در
قرآن به طور صریح بیان شده اما مجازا به آب جاری هم اطلاق می‌شود. این واژه
جمع نَهْر (به فتح نون و سکون هاء) یا
نَهَر (به فتح نون و هاء) می‌باشد.
اَنْهار جمع نَهْر یا
نَهَر وزن دوّم افصح و مطابق قرآن مجید است.
طبرسی و
راغب آن را رود معنی کرده‌اند نه آب جاری عبارت
مجمع چنین است: «
النَّهْرُ: المجری الواسع من مجاری الماء»
و راغب گوید: «
النَّهَرُ مجری الماء الفائض»
در
قاموس گوید «
النَّهَرُ مجری الماء».
ولی در
مصباح و
اقرب الموارد آن را آب جاری وسیع گفته و اطلاق آن را بر رودخانه مجاز دانسته‌اند امّا قول اوّل با معنای اوّلی که وسعت و اتساع است بهتر می‌سازد.
قرآن کریم در معنای رود صریح است مثل:
(وَ فَجَّرْنا خِلالَهُما نَهَرًا) تفجیر و شکافتن راجع به رود است نه آب جاری. (و ميان آن دو،
نهر بزرگى جارى ساخته بوديم.)
ایضا
(وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الأَنْهارُ) «از بعضی سنگ‌ها رود شکافته شود.»
ایضا
(فَتُفَجِّرَ الأَنْهارَ خِلالَها تَفْجيرًا) (و در لابه لاى آن
نهرها جارى سازى.)
علی هذا اطلاق آن در آیاتی نظیر:
(جَنّاتٍ تَجْری مِن تَحْتِها الأَنْهارُ) به طور مجاز است زیرا آب جاری می‌شود نه
نهر. (باغ‌هايى بهشتى براى آنهاست كه
نهرها از پاى درختانش جاريست.)
نَهْر در قرآن مجید نیامده است بلکه بر وزن
نَهَر و
جمع آن فقط
انهار آمده است. در قرآن مجید در صفت
بهشت مکرّر آمده:
(تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهارُ) ظاهرا مراد از
انهار فقط
نهر آب نیست بلکه
نهرهائی از آب تغییر‌ناپذیر، از شیر همیشه تازه، از شراب لذیذ و از عسل صاف چنانکه در سوره
محمد آیه ۱۵ آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اَنْهَار»، ج۷، ص۱۱۵-۱۱۶.
