اَشِدّاء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَشِدّاء:
(وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاء) اَشِدّاء: جمع
«شديد» به معنى «سخت و استوار» است.
به موردی از کاربرد
اَشِدّاء در
قرآن، اشاره می‌شود:
(مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاء بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَ أَجْرًا عَظِيمًا) (محمد فرستاده خداست؛ و كسانى كه با او هستند در برابر كفّار سرسخت و شديد، و در ميان خود مهربانند؛ پيوسته آن‌ها را در حال ركوع و سجود مى‌بينى در حالى كه همواره فضل و رضاى
خدا را مى‌طلبند؛ نشانه آن‌ها در صورتشان از اثر سجده نمايان است؛ اين توصيف آنان در
تورات است و توصيف آنان در انجيل، همانند زراعتى است كه جوانه‌اش را خارج ساخته، سپس به تقويت آن پرداخته تا محكم شده و بر پاى خود ايستاده است و به قدرى نمو و رشد كرده كه زارعان را به شگفتى وا مى‌دارد؛ اين براى آن است كه
کافران را به خشم آورد! و كسانى از آن‌ها را كه
ایمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، خداوند وعده آمرزش و پاداش عظيمى داده است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ) اين جمله نيز مركب است از مبتدا و خبر. پس كلام در اين صدد است كه
مؤمنین به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) را توصيف كند، و شدت و
رحمت كه دو صفت متضاد است از صفات ايشان شمرده شده. و جمله
(أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ) را مقيد كرد به جمله
(رُحَماءُ بَيْنَهُمْ) تا توهمى كه ممكن بود بشود دفع كرده باشد، و ديگر كسى نپندارد كه شدت و بى
رحمى نسبت به كفار، باعث مى‌شود مسلمانان به طور كلى و حتى نسبت به خودشان هم سنگدل شوند لذا دنبال اشداء فرمود
(رُحَماءُ بَيْنَهُمْ) يعنى در بين خود مهربان و رحيمند. اين دو جمله مجموعا افاده مى‌كند كه سيره مؤمنين با كفار شدت و با مؤمنين
رحمت است.
آيه ۲۹
سوره فتح به توصيف ياران پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) مى‌پردازد و اوصاف ظاهر، باطن، عواطف، افكار و اعمال آن‌ها را چنين بيان مى‌كند: «كسانى كه با او هستند در برابر
کفار شديد و محكم هستند»
(وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدّٰاءُ عَلَى الْكُفّٰارِ)و بعد از آن مى‌فرمايد: «اما در ميان خود
رحيم و مهربانند»
(رُحَمٰاءُ بَيْنَهُمْ) آرى آن‌ها كانونى از عواطف و محبت نسبت به برادران، دوستان و هم‌كيشانند و آتشى سخت، سوزان، سدّى محكم و پولادين در مقابل دشمنان است. در حقيقت عواطف آن‌ها در اين «مهر» و «قهر» خلاصه مى‌شود، امّا نه جمع ميان اين دو در وجود آن‌ها تضادى دارد، و نه قهر آن‌ها در برابر دشمن و مهر آن‌ها در برابر دوست سبب مى‌شود كه از جاده حق و عدالت قدمى بيرون نهند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اَشِدّاء»، ج۲، ص۴۷۱.
