• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

أَبْ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





أَبْ (به فتح الف و به سکون باء) از مفردات نهج البلاغه به‌معنای پدر، کلمه‌ای پرتکرار در کتاب مزبور می‌باشد.
گاهی در معانی دیگری که در این نوشتار به آن پرداخته می‌شود به‌کار رفته است.
این کلمه به شکل مفرد و جمع به طور مفصّل در «نهج‌البلاغه» آمده است.



أَبْ به معنای پدر و جمع آن آباء است.



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - أَبَا - خطبه ۳۶ (درباره خوارج)

ناگفته نماند كلمه «لا ابالكم» چندين بار در «نهج البلاغه» ديده مى‌شود ابن میثم در ذيل خطبه ۳۵ كه اين كلمه درباره خوارج گفته شده فرمايدک
«لا أَبَا لَکُمْ.» سخنی است که عرب به آن عادت کرده بود. جوهری گوید: از آن مدح اراده می‌کنند. دیگران گفته‌اند در ذمّ به کار می‌رود. چون نفی «اب» مستلزم عار و ننگ است. همچنین گفته‌اند: آن نفرین است، که شخص، یاور و نیرو نداشته باشد، زیرا نفی «اب» لازمه‌اش نفی عشیره و اقوام است.


۲.۲ - أَبا - خطبه ۳۹ (تحریک مردم به جنگ)

ظاهرا مراد از کلام امام (علیه‌السلام) معنای دوّم یا سوّم است چون سخن امام نوعاً در مقام ذمّ می‌باشد، مثلا آن‌گاه که نعمان بن بشیر از طرف معاویه به «عین التمر» حمله کرد امام (علیه‌السلام) در رابطه با تحریک مردم به جنگ، چنین فرمود:
«لا أَبا لَكُمْ ما تَنْتَظِرونَ بِنَصْرِكُمْ رَبَّكُمْ؟ أَما دينٌ يَجْمَعُكُمْ، وَ لا حَمِيَّةَ تُحْمِشُكُمْ.»
«ننگ بر شما در یاری خدای خود منتظر چه هستید؟! در يارى پروردگارتان منتظر چه هستيد؟ آيا دین نداريد كه شما را گِرد آورد؟ و يا غيرتى كه شما را به خشم وادارد؟.»

۲.۳ - آباؤُكُمْ - خطبه ۲۰۳ (موعظه)

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در مقام موعظه فرمود:
«لله آباؤُكُمْ! فَقَدِّموا بَعْضَاً يَكُنْ لَكُمْ.»
«خدا پدرتان را رحمت كند! مقدارى از ثروت خويش را از پيش بفرستيد.» ابن میثم در شرح ««لله آباؤُكُمْ! فَقَدِّموا بَعْضَاً يَكُنْ لَكُمْ.»» گوید:
«لله ابائکم» کلمه‌ای است که عرب برای تعظیم مخاطب گوید و او را و یا پدر او را به خدا نسبت می‌دهد «لله لک - لله ابوک» به نظر بعضی «لام» برای عاقبت است یعنی عاقبت پدرتان به سوی خدا باشد.


مواردی متعدد از این ماده در نهج البلاغه استفاده شده است.


۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ص۵۷.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۱۶.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۹۸، خطبه ۳۶.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۸۲-۸۳، خطبه ۳۶.    
۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۸۱، خطبه ۳۰.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۵، خطبه ۳۶.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۹۳-۱۹۴.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۹۷-۱۹۸.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۲، ص۳۷۳-۳۸۰.    
۱۰. هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۱۳۹.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۶۵-۲۸۳.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۰۰.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۸۶.    
۱۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۸۲، خطبه ۳۹.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۹.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۱۴.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۱۴.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۴۱۹.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۱۷۷.    
۲۰. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۰۰.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۰۹، خطبه ۲۰۳.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۰۹، خطبه ۱۹۸.    
۲۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۳۲۱، خطبه ۲۰۳.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۹.    
۲۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶-۷.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۶۳.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۴۰.    
۲۹. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۳.    
۳۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۱۶، خطبه ۵۵.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۳، خطبه ۲۵.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۷۰، نامه ۴۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «اب»، ص۲۳-۲۴.    






جعبه ابزار