انواع ولایت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسلام مسلمانان را موظف کرده که
ولاء داشته باشد ولی نوعی از
ولاء که
ولاء منفی نام دارد باید ترک کند.
از نظر
اسلام دو نوع
ولاء وجود دارد:
ولاء منفی و
ولاء مثبت . یعنی
مسلمانان از یک طرف مامورند که نوعی
ولاء را ترک کنند که از آن به
ولاء منفی تعبیر میکنیم و نوع دیگر از
ولاء را داشته باشند که آن را
ولاء مثبت می نامیم.
ولاء اثباتی نیز بر دو قسم است:
ولاء عام و
ولاء خاص . و
ولاء خاص نیز اقسامی دارد همانند:
ولاء زعامت دینی و
ولاء زعامت اجتماعی (در اسلام به آن ولایت تشریعی میگویند)،
ولاء تصرف یا
ولایت تکوینی .
مسلمانان علاوه بر این که باید با یکدیگر رابطه دوستی و
محبت داشته باشند و به اصطلاح دارای ولایت مثبت باشند، در مقابل
دشمنان و
کفار باید به گونه ای دیگر رفتار کنند یعنی آن دوستی و محبتی را که مابین خود دارند نسبت به کفار نداشته باشند و البته این به معنای آن نیست که نسبت به کفار
بغض و
کینه داشته باشند.
در مورد ولایت منفی،
قرآن میفرماید:
«یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا عدوی و عدوکم اولیاء تلقون الیهم بالموده و قد کفروا بما جاءکم من الحق»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید،
دشمن من و دشمنان خودتان را
ولی نگیرید که دوستی بر آنان افکنید و حال این که به حقی که شما را آمده است
کافر شدهاند.
.
قرآن سر لزوم اجتناب و احتیاط از بیگانه را این میداند که آنها
دوست دارند دیگران نیز به کیش آنها درآیند. و البته همین کفار اگر دشمنی نورزند اگر چه نباید به عنوان دوست و سرپرست مسلمانان باشند اما نیکی کردن و رعایت عدالت با آنها نفی نشده است. («لا ینهاکم الله عن الذین لم یقاتلوکم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین»؛ خدا شما را از نیکی کردن و رعایت
عدالت نسبت به کسانی که در راه
دین با شما پیکار نکردند و از
خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمی‌کند؛ چرا که خداوند عدالت پیشگان را دوست دارد.
.
در مورد ولایت اثباتی عام که همان رابطه ی دوستی بین مسلمانان است نیز در قرآن آمده است. («و المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر»؛ مردان و زنان باایمان، ولی (و یار و یاور) یکدیگرند؛
امر به معروف ، و
نهی از منکر می‌کنند.
.
ولایت خاص: یعنی ولایتی که اشخاص خاصی آن را دارا هستند و مربوط به رابطه ی عموم مسلمانان نیست. این ولایت را نیز در دو قسم بیان میکنیم:
۱-
ولایت تشریعی (زعامت دینی و اجتماعی ـ سیاسی)
۲- ولایت تکوینی
منظور از ولایت تشریعی، همان حاکمیت و سرپرستی قانونی و الهی است که گاه در مقیاس محدودی است مانند ولایت
پدر و
جد بر طفل
صغیر ، و گاه در مقیاس بسیار وسیع و گسترده است، مانند ولایت حاکم اسلامی بر تمام مسائل مربوط به «حکومت» و «اداره ی کشور اسلامی».
اما منظور از ولایت تکوینی، آن است که کسی بتواند به فرمان و اذن خداوند در
جهان آفرینش و تکوین تصرف کند و بر خلاف عادت و جریان طبیعی
عالم اسباب، حوادثی را به وجود آورد، مثلا
بیمار غیر قابل علاجی را به اذن خدا با نفوذ و سلطه‌ای که خداوند در اختیار او گذارده است شفا دهد، و یا
مردگان را زنده کند، و کارهای دیگری از این قبیل، و هر گونه تصرف معنوی غیر عادی در نفوس و اجسام انسانها، و
جهان طبیعت داخل در این نوع است.
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،سایت بلاغ،برگرفته از مقاله«انواع ولایت»
