انس المسجون و راحة المحزون (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«انس المسجون و راحة المحزون»، تالیف صفی الدین، ابو الفتح،
عیسی بن بحتری حلبی ، به
زبان عربی و حاوی مسائل مختلف اخلاقی، نکات حکمت آمیز و مطالبی در باب زندان و بازداشت است.
متن کتاب، مشتمل بر نه فصل است و مجموعا حاوی ۶۱۸ حکایت و سخن از بزرگان در قالب نظم و نثر است.
تنها فصل چهارم کتاب، در مورد زندان است و بقیه فصول، ارتباط کمی با
زندان دارد که با دقت و تامل، قابل درک است.
مقدمه محقق کتاب، محمد ادیب جادر، در آغاز کتاب درج شده است.
مؤلف، در فصل اول، از شکرگزاری و تاثیر آن در ادامه یافتن نعمت‌ها و زدوده شدن سختی‌ها سخن به میان آورده است و در این باب، ۱۰۵ حکایت و سخن ارزش مند را از بزرگان نقل نموده است
، مانند: «
نعمت ، عروسی است که
شکر ،
مهریه وی می‌باشد» و «نعمت را با سپاس و دانش را با نوشتن پای بند و ماندگار نمایید.»
در فصل دوم، در باب
صبر و شکیبایی و تسلیم و رضا، ۴۱ سخن حکیمانه را از بزرگان نقل کرده است
، همچون: «کمال، در سه چیز است: پایداری در
دین ؛ سر و سامان دادن به
ثروت و شکیبایی بر سختی‌ها» و «آدمی، به آرزوهای خود دست نمی‌یابد مگر با شکیبایی در برابر آنچه نمی‌پسندد.»
در فصل سوم، در باب
مرگ و قطع شدن اسباب بین خویشان و دوستان، ۱۷۴ حکایت و کلام پرمعنا را که برخی بسیار طولانی است، از بزرگان نقل کرده است،
مانند: «
علی بن ابی طالب ، در برابر گروهی مصیبت زده ایستاد و گفت: اگر بی تابی کنید، حق خویشاوندی را به جا آورده‌اید و اگر
شکیبایی پیشه نمایید،
حق خدا را ادا کرده‌اید.»
«مالک
بن اسماء
بن خارجه، به بردباری و شکیبایی وصف شد؛ گروهی از مردم
شام ، خواستند او را
امتحان کنند، لذا از زبان یکی از خویشانش به او نامه‌ای نوشتند که هر دو فرزندت از
دنیا رفتند، پس او در حالی که جامه اش را به خود پیچیده بود نامه را برگرفت و آن را خواند و کنار نهاد و جامه اش را نگشود و اثری از حزن در وی آشکار نگشت و وقتی از او پرسیدند: در این نامه چه نوشته شده است، پاسخ داد: به من خبر داده‌اند دو فرزندم زودتر از من به منزلی که من ناگزیر باید در آن فرود آیم، فرود آمده‌اند.»
در سایر فصول نیز با همین شیوه، در باب
زندان و بازداشت و از تنگنا برون شدن، در باب
دورویی یاران و برادران و
نان به نرخ روز خوردن آنان، در باب
قناعت و
امید بریدن از دارایی مردم ، در باب
مکارم و
محاسن اخلاق ، در باب
تقوا و
امانت و سرکوب کردن هوای نفس و دیانت و در باب مذمت
دنیا و
زهد ورزیدن در آن و سایر امور مربوطه، حکایات و سخنان کوتاه و بلندی را در قالب نظم و نثر نقل کرده است.
فهرست‌های زیر در آخر کتاب ذکر شده است:
۱. فهرست آیات؛
۲. فهرست احادیث؛
۳. فهرست کتب؛
۴. فهرست امثال؛
۵. فهرست اعلام؛
۶. فهرست اقوام؛
۷. فهرست اماکن و شهرها؛
۸. فهرست اشعار؛
۹. فهرست رجز؛
۱۰. فهرست نیمه بیت‌ها؛
۱۱. فهرست مطالب.
پاورقی‌ها، به بیان اختلاف نسخ، توضیح اعلام، ذکر منابع و... اختصاص یافته است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
