انابه‌کنندگان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
قرآن کریم خداوند متعال در نام بردن از توبه کنندگان از
پیامبران الهی و
کوهها و
مؤمنان یاد می برد. البته معنای
انابه در خصوص
اولیای الهی برای
الوهیت ایشان که عبودیت و
محبت است می باشد.
حضرت
ابراهیم علیه السلام در
قرآن از توبه کنندگانی نام برده شده که صبور و بردبار هستند. ان ابرهیم لحلیم او ه منیب (زيرا ابراهيم بردبار و نرمدل و بازگشت كننده (به سوى خدا) بود.)
قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابرهیم... اذ قالوا... ربنا علیک توکلنا و الیک انبنا...(قطعا براى شما در (پيروى از) ابراهيم و كسانى كه با اويند سرمشقى نيكوست آنگاه كه به
قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه به جاى خدا مى‌پرستيد بيزاريم به شما
کفر مى ورزيم و ميان ما و شما دشمنى و
کینه هميشگى پديدار شده تا وقتى كه فقط به خدا
ایمان آوريد جز (در) سخن ابراهيم (كه) به (نا) پدر(ى) خود (گفت) حتما براى تو
آمرزش خواهم خواست با آنكه در برابر خدا اختيار چيزى را براى تو ندارم اى پروردگار ما بر تو اعتماد كرديم و به سوى تو بازگشتيم و فرجام به سوى توست.)
جناب ابراهیم نبی در پیشگاه خداوند به دلیل این صفت بردباری و بازگشت کنندگی مورد ستایش قرار گرفته اند. ان ابرهیم لحلیم اوه منیب (زيرا ابراهيم بردبار و نرمدل و بازگشت كننده (به سوى خدا) بود.)
ای آیات بیانگر این است که حضرت
ایوب علیه السلام خداوند را مورد خطاب قرار داده است و در این ندا
توبه خویش را عرضه نموده است. واذکر عبدنا ایوب... (و بنده ما ايوب را به ياد آور آنگاه كه پروردگارش را ندا داد كه
شیطان مرا به رنج و عذاب مبتلا كرد.)
.. انا وجدنـه صابرا نعم العبد انه اواب (و به او گفتيم يك بسته تركه به دستت برگير و (همسرت را) با آن بزن و سوگند مشكن ما او را شكيبا يافتيم چه نيكو بنده اى به راستى او توبه كار بود.)
خداوند نیز ایشان را مورد
نعت قرار دادند و از ایشان با ذکر بردباریشان به بنده توبه کار واقعی نام برده اند. واذکر عبدنا ایوب... (و بنده ما ايوب را به ياد آور آنگاه كه پروردگارش را ندا داد كه شيطان مرا به رنج و
عذاب مبتلا كرد.)
.. انا وجدنـه صابرا نعم العبد انه اواب (و به او گفتيم يك بسته تركه به دستت برگير و (همسرت را) با آن بزن و
سوگند مشكن ما او را شكيبا يافتيم چه نيكو بنده اى به راستى او توبه كار بود.)
خداوند به
پرندگان هم، جهت
انابه به درگاه خدا به همراه
داود علیه‌السلام در آیات الهی فرمان داده است. و لقد ءاتینا داود منا فضلا یـجبال اوبی معه و الطیر...(و به راستى داوود را از جانب خويش مزيتى عطا كرديم (و گفتيم) اى
کوهها با او (در تسبيح خدا) هم صدا شويد و اى پرندگان (هماهنگى كنيد) و
آهن را براى او نرم گردانيديم.)
.. واذکر عبدنا داود... انه اواب (بر آنچه مى گويند صبر كن و داوود بنده ما را كه داراى امكانات (متعدد) بود به ياد آور آرى او بسيار بازگشت كننده (به سوى خدا) بود.)
انا سخرنا الجبال معه یسبحن بالعشی والاشراق (ما
كوه ها را با او مسخر ساختيم (كه) شامگاهان و
بامدادان خداوند را
نیایش مى‌كردند.)
والطیر محشورة کل له اواب (و پرندگان را از هر سو (بر او) گرد (آورديم) همگى (به نواى دلنوازش) به سوى او بازگشت كننده (و خدا را ستايشگر) بودند.)
در
قرآن کریم از حضرت ابراهیم علیه‌السّلام و پیروان او،
انابه کنندگان و بازگشت کنندگان به درگاه خداوند نام برده شده است. قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابرهیم والذین معه... ربنا علیک توکلنا و الیک انبنا..(قطعا براى شما در (پيروى از) ابراهيم و كسانى كه با اويند سرمشقى نيكوست آنگاه كه به
قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه به جاى خدا مى پرستيد بيزاريم به شما
کفر مى ورزيم و ميان ما و شما دشمنى و كينه هميشگى پديدار شده تا وقتى كه فقط به خدا
ایمان آوريد جز (در) سخن ابراهيم (كه) به (نا) پدر(ى) خود (گفت) حتما براى تو آمرزش خواهم خواست با آنكه در برابر خدا اختيار چيزى را براى تو ندارم اى پروردگار ما بر تو اعتماد كرديم و به سوى تو بازگشتيم و فرجام به سوى توست.)
همان طور که در آیات
قرآن آمده حضرت
داود علیه السلام با جلال و قدرتی که داشت اواب به درگاه پروردگار بود. اصبر علی ما یقولون و اذکر عبدنا داود ذا الاید انه اواب (بر آنچه مى گويند صبر كن و داوود بنده ما را كه داراى امكانات (متعدد) بود به ياد آور آرى او بسيار بازگشت كننده (به سوى خدا) بود.)
به دلیل
انابه او به درگاه الهی:
خداوند از حضرت داود به دلیل بازگشت و
انابه ایشان به محضر الهی ستایش می کنند. ...و اذکر عبدنا داود ذا الاید انه اواب (بر آنچه مى گويند صبر كن و داوود بنده ما را كه داراى امكانات (متعدد) بود به ياد آور آرى او بسيار بازگشت كننده (به سوى خدا) بود.)<
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، موظف به یاد کردن داود علیه‌السّلام به جهت
انابه فراوان او به درگاه خداوند شدند. ...و اذکر عبدنا داود ذا الاید انه اواب (بر آنچه مى گويند صبر كن و داوود بنده ما را كه داراى امكانات (متعدد) بود به ياد آور آرى او بسيار بازگشت كننده (به سوى خدا) بود.)
حضرت داود علیه السلام در تسبیح خداى تعالى مردى نیرومند بود و خدا را تسبیح مى کرد و
کوه ها و مرغان هم با او هم صدا مى شدند. و لقد ءاتینا داود منا فضلا یـجبال اوبی معه و الطیر....(و به راستى داوود را از جانب خويش مزيتى عطا كرديم (و گفتيم) اى
كوه ها با او (در تسبيح خدا) هم صدا شويد و اى پرندگان (هماهنگى كنيد) و آهن را براى او نرم گردانيديم.)
.. واذکر عبدنا داود ذا الاید انه اواب (بر آنچه مى گويند صبر كن و داوود بنده ما را كه داراى امكانات (متعدد) بود به ياد آور آرى او بسيار بازگشت كننده (به سوى خدا) بود.)
انا سخرنا الجبال معه.. (ما
كوه ها را با او مسخر ساختيم (كه) شامگاهان و بامدادان خداوند را
نیایش مى كردند.)
والطیر محشورة کل له اواب (و پرندگان را از هر سو (بر او) گرد (آورديم) همگى (به نواى دلنوازش) به سوى او بازگشت كننده (و خدا را ستايشگر) بودند.)
در پی متوجه شدن ای که در طریقه
قضاوت خطا رفته، پس ، از پروردگار خود طلب آمرزش کرد از آنچه از او سرزده و بى درنگ به حالت رکوع درآمد و توبه کرد. قال لقد ظـلمک بسؤال نعجتک الی نعاجه وان کثیرا من الخلطـاء لیبغی بعضهم علی بعض... و ظن داود انما فتنه فاستغفر ربه و خر راکعا و اناب (داوود گفت قطعا او در مطالبه
میش تو (اضافه) بر ميش هاى خودش بر تو
ستم كرده و در حقيقت بسيارى از شريكان به همديگر ستم روا مى‌دارند به استثناى كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند و اينها بس اندكند و داوود دانست كه ما او را
آزمایش كرده ايم پس از پروردگارش آمرزش خواست و به رو درافتاد و توبه كرد.)
وقتی که ایشان به
اذن الهی متوجه عمل خویش شدند خداوند نیز ایشان را مورد آمرزش قرار داد. ... وظن داود انما فتنه فاستغفر ربه وخر راکعا واناب (داوود گفت قطعا او در
مطالبه ميش تو (اضافه) بر ميش هاى خودش بر تو ستم كرده و در حقيقت بسيارى از شريكان به همديگر ستم روا مى‌دارند به استثناى كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند و اينها بس اندكند و داوود دانست كه ما او را آزمايش كرده ايم پس از پروردگارش آمرزش خواست و به رو درافتاد و توبه كرد.)
فغفرنا له ذلک...(و بر او اين (ماجرا) را بخشوديم و در حقيقت براى او پيش ما تقرب و فرجامى خوش خواهد بود.)
در پی استغفار و
انابه به درگاه خداوند، پروردگار هم ایشان را به مقام
خلافت و قضا رساندند. قال لقد ظـلمک بسؤال نعجتک الی نعاجه وان کثیرا من الخلطـاء لیبغی بعضهم علی بعض... وظن داود انما فتنه فاستغفر ربه وخر راکعا واناب (داوود گفت قطعا او در
مطالبه ميش تو (اضافه) بر ميش هاى خودش بر تو ستم كرده و در حقيقت بسيارى از شريكان به همديگر ستم روا مى‌دارند به استثناى كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند و اينها بس اندكند و داوود دانست كه ما او را آزمايش كرده ايم پس از پروردگارش آمرزش خواست و به رو درافتاد و توبه كرد.)
یـداود اناجعلنـک خلیفة فی الارض فاحکم بین الناس بالحق (اى داوود ما تو را در زمين
خلیفه (و جانشين) گردانيديم پس ميان مردم به حق داورى كن و زنهار از
هوس پيروى مكن كه تو را از راه خدا به در كند در حقيقت كسانى كه از راه خدا به در مى‌روند به (سزاى) آنكه
روز حساب را فراموش كرده اند عذابى سخت خواهند داشت.)
حضرت سلیمان علیه السلام هم در
قرآن در زمره کسانی آورده شده اند که به درگاه الهی توبه کرده اند. و وهبنا لداو د سلیمـن نعم العبد انه اواب.
و لقد فتنا سلیمـن و القینا علی کرسیه جسدا ثم اناب.
خداوند متعال از حضرت سلیمان علیه‌السّلام به سبب
انابه او به درگاه الهی در آیات
قرآن ستایش نموده اند. و وهبنا لداود سلیمـن نعم العبد انه اواب.
ولقد فتنا سلیمـن والقینا علی کرسیه جسدا ثم اناب.
برخوردار شدن جناب سلیمان نبی از
ولایت تکوینی ، در پی توبه و بازگشت ایشان به درگاه الهی می باشد: ولقد فتنا سلیمـن والقینا علی کرسیه جسدا ثم اناب.
قال رب اغفر لی..
فسخرنا له الریح تجری بامره رخاء حیث اصاب.
والشیـطین کل بناء وغواص.
وءاخرین مقرنین فی الاصفاد.
حضرت
شعیب علیه‌السّلام به درگاه خداوند
انابه و بازگشت داشتند تا اهداف خود را که
هدایت مردم و انجام
رسالت بود پیش ببرند. قالوا یـشعیب... .
.. وما توفیقی الا بالله علیه توکلت والیه انیب.
خداوند به
کوهها فرمان دادند تا با حضرت داود علیه‌السّلام در رجوع مجدد به پیشگاه خداوند همراهی کنند. و لقد ءاتینا داود منا فضلا یـجبال اوبی معه...
انا سخرنا الجبال معه یسبحن بالعشی والاشراق.
والطیر محشورة کل له اواب.
پیامبر گرامی
اسلام فقط به پیشگاه پروردگار
توبه و بازگشت داشتند. وکذلک اوحینا الیک قرءانا عربیا... .
.. ذلکم الله ربی علیه توکلت والیه انیب.
توجه به
ربوبیت خداوند ، زمینه ساز
انابه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به درگاه ایشان بوده است. ...ذلکم الله ربی علیه توکلت والیه انیب.
مؤمنان هم از جمله
انابه کنندگان به درگاه خداوند هستند که در
قرآن نام برده شده است. ...قل ان الله یضل من یشآء ویهدی الیه من اناب.
الذین ءامنوا وتطمـئن قلوبهم بذکر الله...
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۴۲۵، برگرفته از مقاله «انابه‌کنندگان».
