امعماره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اُم
عُماره،
کنیه نَسیبه بنت کعب (تولد پس از ۱۳ قمری /۶۳۴ میلادی)، از
زنان صحابی پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) می باشد.
در پاره ای مآخذ، نام او را « نُسَیبه » نیز ضبط کرده اند،
اما نباید او را با یکی دیگر از زنان
صحابی پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) به نام «نُسیبه بنت کعب» که «
ام عطیه » کنیه داشت و او نیز از
انصار بود، خَلط کرد.
پدر ام
عماره،
کعب بن عمرو ، از
بنی مازِن خزرج - قبیله مشهور
یثرب (مدینه بعدی) - و مادر وی رباب دختر عبدالله نیز از همان قبیله بود.
دو برادر او،
عبدالله و
عبدالرحمان بن کعب نیز از
اصحاب به شمار میرفتند.
ام
عماره گویا نخست با
زید بن عاصم از
بنی نجارِ خزرج ازدواج کرد و از او دو فرزند به نام های «
حبیب » - که بدین سبب به او «
ام حبیب » نیز گفته میشد
- و «
عبدالله » داشت که هر دو در شمار اصحاب بودند.
ام
عماره، در شهر
مدینه از نخستین گروندگان به
اسلام و یکی از دو زنی بود که گفتهاند در
بیعت دوم عقبه اسلام آورد. در این بیعت، همسر بعدی او،
غزیة بن عمرو - از بنی نجار - که ام
عماره از او نیز دو فرزند به نام های «تمیم» و «خوله» داشت - شرکت جست.
ام
عماره برای کمک به جنگجویان و زخمیان در چند
غزوه حضور داشت و به ویژه در
غزوه احد ، چون
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) را در تنگنا دید، جان فشانی بسیار از خود نشان داد، چندانکه زخم ها برداشت
و به همین سبب پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) او را ستایش، و سپس از وی
عیادت کرد.
وی اگرچه به سبب زخم هایی که در احد برداشته بود، از شرکت در
غزوه حمراء الاسد بازماند،
اما در دیگر غزوات و حوادث همراه لشکریان اسلام بود.
ام
عماره در دوره خلافت
ابوبکر ، در
جنگ یمامه نیز شرکت جست و در همین جنگ یک
دست خود را از دست داد.
به تاریخ درگذشت او در مآخذ اشاره ای نشده است، اما از متن یک روایت چنین برمی آید که تا دوره خلافت
عمر بن خطاب زنده بوده است.
از ام
عماره چند
حدیث از قول
رسول اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) نقل شده است.
۱) ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق؛
۲) ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۰م؛
۳) ابن ماجه محمد، سنن، به کوشش محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، ۱۳۹۵ق/ ۱۹۷۵م؛
۴) ابن ماکولا علی، الاکمال، به کوشش نایف عباسی، بیروت؛
۵) ابنهشام
عبدالملک، سیرة النبی (صلیاللهعلیهوآلهوسلم)، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، ۱۳۹۱ق /۱۹۷۱م؛
۶) احمد
بن حنبل، مسند، قاهره، ۱۳۱۳ق؛
۷) بلاذری احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م؛
۸) بلاذری احمد، فتوح البلدان، به کوشش عبدالله و
عمر انیس الطباع، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م؛
۹) خلیفة
بن خیاط، الطبقات، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م؛
۱۰) ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق؛
۱۱) کلبی هشام، نسب معد و الیمن الکبیر، به کوشش محمود فردوس العظم، دمشق، دارالیقظة العربیه؛
۱۲) مزی یوسف، تحفة الاشراف، بمبئی، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۲م؛
۱۳) واقدی محمد، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م؛
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «امعماره»، ج۱۰، ص۳۹۴۸.