• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ام‌ایمن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اُم اَیمَن، بَرَکة بنت ثعلبة بن عمرو، از زنان صحابی می باشد.


او کنیزی حبشی
[۱] زهری عبدالله، المغازی النبویة، ج۱، ص۱۷۷، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
[۲] طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۶، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
از آن عبدالله بن عبدالمطلب یا همسرش آمنه بود و پس از درگذشت پدر و سپس مادر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) ، به آن حضرت تعلق یافت.
[۳] ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳، بیروت، دارصادر.
[۴] بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۹۶، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.

گفته‌اند که پس از درگذشت آمنه در ابواء (ه م)، او پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را تا ورود به مکه مراقبت کرد
[۵] ابن قتیبه عبدالله، المعارف، ج۱، ص۱۵۰، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۳۸۸ق /۱۹۶۹م.
و گویا همچنان تا مدت‌ها در خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بود
[۶] بلاذری احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.

و آن حضرت وی را به هنگام ازدواج با خدیجه آزاد کرد و او به همسری عبید بن زید خزرجی درآمد و ایمن از او بزاد و به همین سبب به «ام ایمن» شهرت یافت. او پس از چندی که عبید درگذشت، با زید بن حارثه که آزاد شده، و سپس فرزند خوانده پیامبر بود، ازدواج کرد و اسامه (ه م) از او متولد شد.
[۷] ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۶۱، بیروت، دارصادر.
[۸] ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳، بیروت، دارصادر.
[۹] بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۹۶، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.


ام ایمن از نخستین گروندگان به اسلام بود و بعدها به مدینه هجرت کرد.
[۱۰] بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۶۹، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
[۱۱] ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۳، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
[۱۲] ابن اثیر علی، اسدالغابة، ج۵، ص۵۶۷، قاهره، ۱۲۸۰ق.
همچنین گفته شده است که وی از مهاجران به حبشه بود،
[۱۳] ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۳، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
[۱۴] ابن اثیر علی، اسدالغابة، ج۵، ص۵۶۷، قاهره، ۱۲۸۰ق.

اما با توجه به این‌که مهاجرت به حبشه در سال ۵ بعثت صورت گرفت و مهاجران در ۷ هجری مستقیماً به مدینه بازگشتند،
[۱۵] طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۲۹.
این گزارش ناپذیرفتنی می‌نماید و احتمالاً در این باب خلطی پیش آمده است.
[۱۶] ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.


ام ایمن در جنگ احد حضور داشت و جنگجویان را سیراب، و مجروحان را مداوا می‌کرد. وی در خیبر نیز همراه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بود.
[۱۷] واقدی محمد، المغازی، ج۱، ص۲۴۱، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۱۸] واقدی محمد، المغازی، ج۱، ص۲۵۰، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۱۹] واقدی محمد، المغازی، ج۲، ص۶۸۵، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۲۰] ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۵، بیروت، دارصادر.
[۲۱] بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.


تاریخ دقیق درگذشت او روشن نیست. برخی گفته‌اند که او حدود ۵ ماه پس از رحلت پیامبر درگذشت،
[۲۲] طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۶، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
اما بنا بر نقل ابن سعد،
[۲۳] ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۶، بیروت، دارصادر.
وی تا اوایل روزگار خلافت عثمان زنده بوده است.
[۲۴] طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۶، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
[۲۵] ذهبی احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۲۷، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.


ام ایمن سخت مورد علاقه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بود و حتی گفته‌اند گاه او را مادر خطاب می‌کرد.
[۲۶] ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳، بیروت، دارصادر.
احادیثی از منزلت بلند او نزد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نقل شده است.
[۲۷] ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳-۲۲۶، بیروت، دارصادر.
[۲۸] ذهبی احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۲۴، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.

پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) ام ایمن را در خانه اش دیدار می‌کرد و پس از او ابوبکر و عمر نیز به پیروی از پیامبر، چنین می‌کردند.
[۲۹] مسلم بن حجاج، صحیح، ج۲، ص۱۹۰۷، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، استانبول، ۱۴۰۱ق.
[۳۰] ابن ماجه محمد، سنن، ج۱، ص۵۲۳ - ۵۲۴، استانبول، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
[۳۱] ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.


از این رو، در برخی منابع حدیثی، بابی به عنوان فضایل ام ایمن آمده است.
[۳۲] مسلم بن حجاج، صحیح، ج۲، ص۱۹۰۷- ۱۹۰۸، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، استانبول، ۱۴۰۱ق.
در برخی منابع شیعی نیز، با احترام از او یاد شده است.
[۳۳] کلینی محمد، الکافی، ج۲، ص۴۰۵، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق.
[۳۴] ابن بابویه محمد، امالی، ج۱، ص۷۶، به کوشش حسین اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ق /۱۹۸۰م.


از ام ایمن چند حدیث روایت شده است.
[۳۵] احمد بن حنبل، مسند، ج۶، ص۴۲۱، قاهره، ۱۳۱۳ق.
[۳۶] طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۷ -۹۱، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
[۳۷] ابن ماجه محمد، سنن، ج۲، ص۱۱۰۷، استانبول، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
کسانی چون انس بن مالک ، ابو یزید مدنی و حنش بن عبدالله صنعانی نیز از او روایت کرده اند.
[۳۸] ابن حجر عسقلانی احمد، تهذیب التهذیب، ج۱۲، ص۴۵۹، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق.


(۱) ابن اثیر علی، اسدالغابة، قاهره، ۱۲۸۰ق.
(۲) ابن بابویه محمد، امالی، به کوشش حسین اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ق /۱۹۸۰م.
(۳) ابن حجر عسقلانی احمد، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق.
(۴) ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
(۵) ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
(۶) ابن قتیبه عبدالله، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۳۸۸ق /۱۹۶۹م.
(۷) ابن ماجه محمد، سنن، استانبول، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
(۸) احمد بن حنبل، مسند، قاهره، ۱۳۱۳ق.
(۹) بلاذری احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
(۱۰) ذهبی احمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.
(۱۱) زهری عبدالله، المغازی النبویة، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
(۱۲) طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
(۱۳) طبری، تاریخ.
(۱۴) کلینی محمد، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق.
(۱۵) مسلم بن حجاج، صحیح، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، استانبول، ۱۴۰۱ق.
(۱۶) واقدی محمد، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م؛

۱. ↑ زهری عبدالله، المغازی النبویة، ج۱، ص۱۷۷، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
۲. ↑ طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۶، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
۳. ↑ ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳، بیروت، دارصادر.
۴. ↑ بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۹۶، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۵. ↑ ابن قتیبه عبدالله، المعارف، ج۱، ص۱۵۰، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۳۸۸ق /۱۹۶۹م.
۶. ↑ بلاذری احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۷. ↑ ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۶۱، بیروت، دارصادر.
۸. ↑ ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳، بیروت، دارصادر.
۹. ↑ بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۹۶، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۱۰. ↑ بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۶۹، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۱۱. ↑ ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۳، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
۱۲. ↑ ابن اثیر علی، اسدالغابة، ج۵، ص۵۶۷، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۱۳. ↑ ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۳، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
۱۴. ↑ ابن اثیر علی، اسدالغابة، ج۵، ص۵۶۷، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۱۵. ↑ طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۲۹.
۱۶. ↑ ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
۱۷. ↑ واقدی محمد، المغازی، ج۱، ص۲۴۱، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
۱۸. ↑ واقدی محمد، المغازی، ج۱، ص۲۵۰، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
۱۹. ↑ واقدی محمد، المغازی، ج۲، ص۶۸۵، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
۲۰. ↑ ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۵، بیروت، دارصادر.
۲۱. ↑ بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۲۲. ↑ طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۶، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
۲۳. ↑ ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۶، بیروت، دارصادر.
۲۴. ↑ طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۶، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
۲۵. ↑ ذهبی احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۲۷، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.
۲۶. ↑ ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳، بیروت، دارصادر.
۲۷. ↑ ابن سعد محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۲۳-۲۲۶، بیروت، دارصادر.
۲۸. ↑ ذهبی احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۲۴، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.
۲۹. ↑ مسلم بن حجاج، صحیح، ج۲، ص۱۹۰۷، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، استانبول، ۱۴۰۱ق.
۳۰. ↑ ابن ماجه محمد، سنن، ج۱، ص۵۲۳ - ۵۲۴، استانبول، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
۳۱. ↑ ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۹۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
۳۲. ↑ مسلم بن حجاج، صحیح، ج۲، ص۱۹۰۷- ۱۹۰۸، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، استانبول، ۱۴۰۱ق.
۳۳. ↑ کلینی محمد، الکافی، ج۲، ص۴۰۵، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق.
۳۴. ↑ ابن بابویه محمد، امالی، ج۱، ص۷۶، به کوشش حسین اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ق /۱۹۸۰م.
۳۵. ↑ احمد بن حنبل، مسند، ج۶، ص۴۲۱، قاهره، ۱۳۱۳ق.
۳۶. ↑ طبرانی سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲۵، ص۸۷ -۹۱، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بغداد، ۱۹۸۱م.
۳۷. ↑ ابن ماجه محمد، سنن، ج۲، ص۱۱۰۷، استانبول، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
۳۸. ↑ ابن حجر عسقلانی احمد، تهذیب التهذیب، ج۱۲، ص۴۵۹، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق.


دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «ام‌ایمن»ج۱۰، ص۳۹۲۶.    


رده‌های این صفحه : اصحاب پیامبر | راویان حدیث از پیامبر | رجال | زنان صحابی | محدثان قرن ۱ (قمری)
جعبه ابزار