امیر حسنویه بن حسین کردی برزکانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آلِ حَسْنَوَیْههْ، یا حَسْنویه،
خاندانی شیعه مذهب از
کردان بَرْزَکانی ایران که حدود نیمه دوم سده ۴ق/۱۰م برقسمت‌هایی از جبال و
کردستان و
لرستان و
خوزستان فرمان راندند. امیر حَسْنَوَیْهِ بن حسین
کردی برزکانی، سر دودمان این
خاندان که رسماَ ۲۰
سال بر کردستان فرمان راند.
امیر حَسْنَوَیْهِ بن حسین
کردی برزکانی (۳۴۸-۳۶۹ق/۹۵۹-۹۷۹م)، سر دودمان
خاندان آلِ حَسْنَوَیْههْ که رسماَ ۲۰
سال بر
کردستان فرمان راند.
پیش‌تر، دایی‌های او وَنْداد و غانِم، پسران احمد عیشانی (یا عیسانی، تیره‌ای دیگر از
کردان) در نواحی مذکور نزدیک به ۵۰ سال نفوذ و چیرگی داشتند تا آن‌که هر دو در سال‌های ۳۴۹-۳۵۰ق/۹۶۰-۹۶۱م درگذشتند و حسنویه بر همه املاک و اقطاعات ایشان
تملّک یافت و کار وی بالا گرفت و فرمان او بر شهرهای مهم کردستان و جبال تا حدود
خوزستان نافذ گردید.
رکن‌الدوله دیلمی (۳۲۸-۳۶۷ق/۹۴۰-۹۷۸م) به سبب آن‌که وی
دیلمیان را در پیکار با
سامانیان یاری می
کرد، نسبت به اعمالش چشم‌پوشی داشت، اما هنگامی که حسنویه با سَهْلان بن مُسافِر کارگزار
آل‌بویه بر سر تصرّف جبال اختلاف پیدا
کرد و او را گرفتار ساخت، رکن‌الدوله ناگزیر وزیر خود ابوالفضل بن عمید را با
سپاه بدان سوی فرستاد. اما آن وزیر در
همدان مرد (۳۵۹ق/۹۰م) و پسرش ابوالفتح بن عمید در برابر ۰۰۰‘۵۰
دینار و تعداد بسیاری چهارپا و هدایای دیگر که بهای مجموع آن‌ها به ۰۰۰‘۱۰۰ دینار می‌رسید، با حسنویه
صلح کرد و کار جمع‌آوری
مالیات را به وی واگذاشت و مآلاً نوعی استقلال مالی به او داد (۳۶۰ق/۹۷۱م).
عضدالدوله پسر رکن‌الدوله (۳۳۸-۳۷۲ق/۹۴۹-۹۸۲م) در برخورد با
کردان سختگیر بود. وی پس از چیرگی بر پسرعم خود عزّالدوله بختیار، و نیز پس از پیروزی بر
حمدانیان و
کردستان عراق (۳۶۸ق/۹۷۹م)، به تسخیر جبال
ایران عزم
کرد. حسنویه طبیعتاً می‌بایست از دیلمیان جبال و از آن جمله بختیار جانبداری کند، اما با زیرکی خاصی از دخالت مستقیم خودداری ورزید، در همان زمان، حسنویه در یکشنبه ۳
ربیع‌الاول ۳۶۹ق/۲۸ سپتامبر ۹۷۹م در قلعه سرماج درگذشت.
وی امیری شکوهمند و نیک‌خوی و سیاستمدار بود و همراهان خود را از دستبرد به
اموال مردم باز می‌داشت. او اثاری از خود بر جای نهاد که از آن جمله
مسجد جامع دینور بود.
او را ۷
فرزند بود: ابوالعلاء، عبدالرّزاق، فخرالدوله دیلمی (۳۷۳-۳۸۷ق/۹۸۳-۹۹۷م) حکمران جبال، روی نهادند، اما از آن میان تنها ابوالنّجم
پدر فرجامی نیک یافت.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل حسنویه»، شماره ۴۰۷.
