مکر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَكْر (به فتم میم و سکون کاف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای تدبير، خواه در كار خير باشد يا شرّ است. مكر آن است كه شخص را با حيله‌اى از مقصودش منصرف كنى. و آن دو نوع است محمود و مذموم، محمود آن است كه از آن كار خير مراد باشد و مذموم به عكس آن است، مواردى از هر دو نوع معنى در
نهج البلاغه آمده است.
مَكْر (مثل عقل) به معنای تدبير، خواه در كار خير باشد يا شرّ است. در
اقرب الموارد گويد: مكر آن است كه شخص را با حيله‌اى از مقصودش منصرف كنى. و آن دو نوع است محمود و مذموم، محمود آن است كه از آن كار خير مراد باشد و مذموم به عكس آن است.
حضرت علی (علیه‌السّلام) درباره
بنی‌هاشم و
بنی‌امیّه فرموده:
«وَ هُمْ أَكْثَرُ وَ أَمْكَرُ وَ أَنْكَرُ، وَ نَحْنُ أَفْصَحُ وَأَنْصَحُ وَأَصْبَحُ» «بنى‌اميه زياد هستند و فريب‌كارتر و زشت كردار، ما بنى‌هاشم فصيح‌تر در زبان و خير خواه‌تر و نيكو منظرتريم.»
(شرح‌های حکمت:
)
و نيز حضرت فرموده:
«الْفَقِيهُ كُلُّ الْفَقِيهِ مَنْ لَمْ يُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللهِ، ... وَ لَمْ يُؤْمِنْهُمْ مِنْ مَكْرِ اللهِ» (فقیه عامل و كامل آن كسى است كه مردم را از رحمت الهى نوميد نكند ... و از نقشه‌ها و مجازات‌هاى غافلگيرانه او ايمن ننمايد.)
(شرح‌های حکمت:
) منظور از مكر اللّه عذاب
خدا ست.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مکر»، ج۲، ص۹۸۶.
