|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
سیدعلی شرقی یا شجری، سیدی جلیل‌القدر، عظیم‌الشان و بزرگوار بود که نسبش با هشت واسطه به امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) منتهی می‌شود. مزار سیدعلی در هشت فرسخی شهر میسان از توابع استان میسان در کشور عراق واقع شده است و یکی از زیارتگاههای مهم استان میسان، به شمار می‌رود. زیارتگاه سیدعلی، در هشت فرسخی شهر میسان، در ناحیه شرقی نهر دجله، در منطقه علی شرقی، واقع شده است و یکی از زیارتگاههای مهم استان میسان، به شمار می‌آید. ساختمان بقعه، در دو دهه قبل، بازسازی شده و شامل رواق، شبستان، زائرسرا، صحن، گنبد و ضریح است. آرامگاه امامزاده سیدعلی شرقی، وسط یک صحن، وسیع واقع شده و گرداگرد آن را اتاق‌های زائرسرا دربرگرفته است. مساحت آرامگاه نزدیک به هزار مترمربع و دارای سه ورودی در سه جهت به غیر از مغرب است. اتاق مرقد، هشت ضلعی است که با استفاده از طاق‌نما به دایره، تبدیل شده است و در نتیجه، گنبد کلاه‌خودی بنا به قطر ده متر و ارتفاع پانزده متر را بر آن، استوار ساخته‌اند. این گنبد از داخل، دارای تزیینات گچ‌بری و نقاشی و از خارج نیز با کاشی‌های مختلف تزیین شده است، درست زیر گنبد، ضریح برنزی زردرنگی، به ابعاد ۲ در ۳۰/ ۱ متر و به ارتفاع سه متر، از مرقد محافظت می‌کند، گرداگرد اتاق مرقد را شبستان و رواق و مسجد، دربرگرفته است، درِ اصلی شبستان، متصل به حرم مطهر، با چوب ساج ساخته شده و بالای ورودی آن، بر چند ردیف کاشی آبی، نسب امامزاده، به این صورت آمده است. نسبه الشریف هو علی الشجری بن احمد بن محمد بن داوود الامیر بن موسی الثانی بن عبدالله الرضی بن موسی الجون بن عبدالله المحض بن الحسن المثنی بن الحسن السبط ابن علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام). این زیارتگاه، از دیرباز مورد توجه اهالی العماره است و کرامات زیادی به سیدعلی شرقی یا شجری، نسبت می‌دهند. [۱]
عامری، ثامر عبدالحسن، المراقد و المزارات فی العراق، ص۲۷۳.
[۲]
حسنی، عادل، دلیل العتبات والمراقد فی العراق، ص۱۸۵.
براساس شهرت محلی و نیز کتیبه سردر تاریخی بقعه، نسب امامزاده سید علی، با هشت واسطه، بدین‌صورت به امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) منتهی می‌شود: سید علی الشرقی بن احمد بن محمد بن داوود الامیر بن موسی الثانی بن عبدالله الصالح بن موسی الجون بن عبدالله المحض بن حسن المثنی بن امام حسن (علیه‌السّلام). وی سیدی جلیل‌القدر، عظیم‌الشان و بزرگوار بود. نخستین‌بار، ابن‌عنبه نسّابه، در کتاب عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب به نام و نسب او اشاره می‌کند و می‌نویسد: «سید علی شرقی، صاحب هشت پسر بود که یکی از آنان، نزار نام داشت و فرزندان او را آل‌نزار و آل‌شرقی می‌خواندند.» ۳.۱ - دیدگاه حرزالدینمحمد حرزالدین می‌نویسد:مردم درباره نسب وی، پیش از اشغال عراق توسط انگلیسی‌های، سؤال می‌نمودند، ما نیز آنها را این‌گونه جواب می‌دادیم که او، سید حسنی جلیل بود و نسب او واضح است و شائبه‌ای وجود ندارد. [۴]
حرزالدین، محمد، مراقد المعارف، ج۲، صص۸۵ - ۸۶.
۳.۲ - دیدگاه حبیب مهاجراز علامه مجاهد شیخ حبیب المهاجر عاملی که در العماره، ساکن بود، درباره نسب سیدعلی شرقی، شخصی مطرح کرد، ایشان پاسخ داد:او یکی از فروع شجره علویه فاطمیه و یکی از شاخه‌های درخشان حسنیه بود و پدرش، احمد بن محمد بن داوود، نام داشت. جدش داوود، به الامیر خوانده می‌شد و او، امیری جلیل‌القدر بود و پدرش موسی الثانی، مکنا به ابوعمر، راوی حدیث و از زاهدان، به شمار می‌آمد، سعید حاجب در زمان معتز عباسی، او را مسموم کرد و پدرش، عبدالله شیخ صالح می‌باشد که ملقب به رضی بود. [۵]
حرزالدین، محمد، مراقد المعارف، ص۸۶.
[۶]
نشریه المهدی، سال دوم، شماره ۵، ص۲۵۳.
۳.۳ - دیدگاه ابن‌مهنا و اعرجیابنمهنا، فرزندان معقب علی شرقی را پنج تن به نام‌های: حسین، نزار، حسن، بولی و معمر، ذکر می‌کند و برای هریک، فرزندانی را می‌شمارد. [۷]
عبیدلی، جمال‌الدین ابوالفضل، التذکره فی انساب المطهره، ص۴۸.
سیدجعفر اعرجی نیز از سیدعلی شرقی، یاد می‌کند و فرزندان او را شاخه‌ای از سادات موسوی حسنی، از نسل موسی الثانی، ذکر می‌نماید و می‌نویسد: «فرزندان علی شرقی، هشت پسر معقب‌اند که یکی از آنان، سید نزار است که نوادگان او را آل‌نزار می‌خوانند.» [۸]
اعرجی، سيدجعفر، مناهل الضرب، ص۲۴۹.
[۹]
اعرجی، سيدجعفر، الاساس لانساب الناس، ص۱۳۷.
او در جای دیگر از کتابش می‌نویسد: «سیدعلی شرقی، به عراق مهاجرت کرد و بالای بصره، نزدیک طیب، وفات یافت و دارای هشت فرزند بود.» [۱۰]
اعرجی، سيدجعفر، الدر المنثور فی انساب المعارف والصدور، ص۱۴۶.
(«علی الشرقی، فانه قدم العراق و توفی فوق البصرة قریباً من الطیب، له عقباً من ثمانیة رجال یقال لهم آل شرقی».)۳.۴ - دیدگاه عبدالرزّاق کمونهسیدعبدالرزّاق کمونه، از علمای انساب عراق، در کتاب مشاهد العترة الطاهره، عقیده دیگری درباره شخص مدفون در بقعه علی شرقی دارد، او ذیل کلمه میسان، از قول سیدجعفر اعرجی می‌نویسد: «در میسان، ابوالفضل عباس بن زید بن حسن ابن موسی بن عبدالله بن موسی الجون بن عبدالله المحض بن حسن المثنی بن امام حسن (علیه‌السّلام) درگذشت.»سیدجعفر اعرجی در مناهل الضرب می‌گوید: ابوالفضل در کمال بزرگی بود و در خوزستان مستقر شد و در آنجا، صاحب فرزندانی گشت و در روستایی، به نام عبدسی، از توابع میسان، وفات یافت و در همانجا، در قبه ایاس بن قبیصه دفن شد. [۱۱]
اعرجی، سيدجعفر، مناهل الضرب، ص۲۴۶.
در میسان، علی بن ابی‌الفضل عباس یاد شده، از دنیا رفت. سیدجعفر اعرجی می‌گوید: وی با قزیرات که قبیله‌ای از نبطی‌هاست، بود، آنان در میسان دشت اجتماع می‌کردند و میان آنها، درگذشت و او را در روستای خودشان که به قزیرات معروف و در جنوب عبدسی بود، دفن کردند. [۱۲]
اعرجی، سيدجعفر، مناهل الضرب، ص۲۴۶.
مؤلف می‌گوید: «گویا قبری که به علی شرقی، معروف است و کنار دجله و شرق عماره، واقع است، قبر اوست.» [۱۳]
كمونه حسينى، سيدعبدالرزاق، مشاهد العترة الطاهره، ص۲۶۷.
[۱۴]
كمونه حسينى، سيدعبدالرزاق، آرامگاه‌های خاندان پاک پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ص۳۳۹.
با اینکه اعرجی و دیگران، تصریح دارند که قبر سیدعلی شرقی در عماره است، معلوم نیست چگونه باید بین این دو دیدگاه را جمع کرد.
زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مزار سیدعلی شرقی»، ج۲، ص۳۵۰. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
