امام زمان و هدایت مردم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) برای
هدایت مردم در زمان غیبت کتابی تألیف نمی‌کنند؛ چون حضرت همیشه ناظر بر اوضاع بوده و هر جا نیازی باشد، از راه‌هایی که خود صلاح می‌دانند، به هدایت امور می‌پردازند؛ چنان‌که از آغاز زمان
غیبت کبرا تاکنون جریان کارها به همین شکل بوده و هیچ‌گاه آن حضرت مردم را به حال خود رها نکرده‌اند. و بدیهی است که پرداختن به هدایت انسان‌ها، منحصر در نوشتن
کتاب نیست.
اکنون ما در دوره "
غیبت کبرا" به سر می‌بریم که دوران "نیابت عامه" است. به این معنا که در این دوره راه‌نمایی شیعیان به عهده فقیهان و علمای بزرگ شیعه است، که دارای شرایط تعیین‌شده برای راه‌نمایی هستند و وظیفه و
تکلیف مردم نیز اطاعت و پیروی از راه‌نمایی‌های آنان است؛ اما اینکه در این زمان
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) کتابی تألیف نمی‌کند تا مردم و
علما بر آن رجوع کنند، می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد از جمله:
غیبت آن حضرت به فرمان الهی و براساس مصلحت‌هایی است که در این امر وجود دارد؛ از جمله فلسفه غیبت، عدم آمادگی بشر بوده است، اگر بشر آمادگی برای پذیرش خود امام را نداشته باشد، آیا آمادگی برای پذیرش
کتاب امام را خواهد داشت، مشکل بشر مشکل نبودن کتاب از ناحیه آن امام نیست، اگر بشریت آمادگی لازم را دارا بود، همین مقدار از دستورات
قرآن و اهل بیت، که فعلا در دست ماست، کافی بود. (زیرا
اسلام آخرین و کامل‌ترین
دین و
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) خاتم
پیامبران است. آنچه که لازم بوده بیان شود تا زمان رحلت آن حضرت از طریق
وحی در
قرآن مجید جمع‌آوری شده است و نیز هر آنچه لازم بوده در
تبیین و
تفسیر آیات و روشن ساختن معانی بلند بیان شود تا زمان غیبت کبرا امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) توسط پیامبر (صلي‌الله‌عليه‌وآله) و
ائمه (علیهم‌السلام) از طریق
روایات معصومین بیان شده است و در مسائل جدیدی که پیش می‌آید نیز
حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) تکلیف مردم را بیان کرده و فرموده‌اند: "در مورد رویدادهای زمان باید به
راویان حدیث ما رجوع کنید که آنان
حجت من بر شمایند و من
حجت خدا بر آنان می‌باشم؛ اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا، فانهم حجتی علیکم و انا حجة الله علیهم.
در این دوران به لحاظ اینکه همه موارد احکام فقهی را نمی‌شود مستقیماً از
قرآن و
سنت گرفت، اصول فقهی خاصی مقرر شده است، که فقیه جامع الشرایط با توجه به اصول القاشده از طرف امامان
شیعه (عليهم‌السلام) با تحلیل و استدلال‌های عقلی در چهارچوب قرآن و سنت پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) احکام شرعی را به دست می‌آورند. بنابراین تکلیف همگان روشن است).
امام زمان (علیه‌السلام) دارای دو نوع غیبت است، غیبت صغرا و غیبت کبری. امام معصوم (علیه‌السلام) در این دوران غیبت صغرا به واسطه چهار نایب خود با مردم در ارتباط بود.
امام خمینی از برخی از
نواب اربعه از جمله
عثمان بن سعید عمری،
محمد بن عثمان بن سعید و
حسین بن روح یاد کرده است.
ایشان در بحث‌های عرفانی، تفسیری، اصولی و فقهی خود به احادیث رسیده از امام زمان (علیه‌السلام) ازجمله درباره دعای ماه رجب،
یقین به نقصان نماز ظهر پس از ورود در نماز عصر، مرجعیت فقها در حوادث واقعه،
استفاده از لباس‌های بافته شده به دست
زرتشتیان، غذا خوردن از سفره فرد بی‌مبالات به مال حرام، استناد کرده است.
به اعتقاد امام خمینی امام زمان (علیه‌السلام) افزون بر ارتباط علمی با مردم در دوره غیبت صغرا، در دیگر امور شیعیان نیز ورود داشته است؛ از جمله
شیعیان خمس اموال خود را شامل مسکوکات نقدی یا کالا به امام زمان (علیه‌السلام) و وکلای ایشان تحویل می‌دادند. در روایات شیعه امام زمان (علیه‌السلام) به غیبت آفتاب تعبیر و گفته شده مردم از وجود ایشان همچون خورشید پشت ابر بهره می‌برند، همچنین از آن حضرت به حجت تعبیر شده است.
از نگاه امام خمینی حجت کسی است که خداوند او را در راس کار قرار داده و همه افعال و اقوال او را قابل‌استناد دانسته که در برابر خصم می‌توان اقامه برهان کرد، ازاین‌رو در زمان غیبت امام معصوم فعالیت‌های دینی تعطیل نیست. امام زمان (علیه‌السلام) در دوره غیبت مردم را به فقهای جامع شرایط، دین‌شناس و دین‌مدار ارجاع داده است. امام خمینی با استناد به روایتی، فقهای جامع شرایط را نماینده و حجت بر مردم از جانب امام زمان (علیه‌السلام) شمرده است و فقهای جامع شرایط فتوا و قضا برای همه احکام اجرایی اسلام به جز جهاد ابتدایی، از جانب ولی‌عصر نیابت دارند و مردم باید در این مهم آنان را یاری کنند.
با توجه به مصلحتی که برای
غیبت امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) وجود دارد و ویژگی‌های زمان غیبت و عدم دست‌رسی همگان به
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و...، اگر بنا بود کتابی در چنین شرایطی از طرف حضرت در این زمان نوشته شود، مدعیان داشتن چنین کتابی زیاد می‌شدند و مطالب خود را به آن حضرت نسبت می‌دادند و تشخیص
حق از
باطل بسیار مشکل می‌شد؛ همان‌گونه که امروزه مدعیان دروغین ارتباط و ملاقات با آن حضرت کم نیستند و باعث
انحراف و سوء استفاده‌های بسیاری شده‌اند.
غیبت امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) فقط از نظر ظاهری است و از نظر معنوی رابطه آن حضرت با مردم قطع نشده است. در حدیثی از پیامبر (صلي‌الله‌عليه‌وآله) درباره دوره
غیبت امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) آمده است:
«غَیْرُ وَاحِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ
بْنِ هَمَّامٍ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنِ الْحَسَنِ
بْنِ مُحَمَّدِ
بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ أَحْمَدَ
بْنِ الْحَارِثِ عَنِ الْمُفَضَّلِ عَنِ ابْنِ ظَبْیَانَ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِ‌عَنْ جَابِرٍ الْأَنْصَارِیِّ أَنَّهُ سَأَلَ النَّبِیَّ (صلي‌الله‌عليه‌وآله) هَلْ یَنْتَفِعُ الشِّیعَةُ بِالْقَائِمِ (عليه‌السلام) فِی غَیْبَتِهِ فَقَالَ (صلي‌الله‌عليه‌وآله) إِی وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ لَیَنْتَفِعُونَ بِهِ وَ یَسْتَضِیئُونَ بِنُورِ وَلَایَتِهِ فِی غَیْبَتِهِ کَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ جَلَّلَهَا السَّحَابُ»؛ "ایشان مانند
خورشید پنهان شده در پس ابر است که دیده دیده نمی‌شود؛ اما مردم از وجود او بهره‌مند می‌شوند".
بنابراین آن حضرت همیشه ناظر اوضاع بوده و هر جا نیازی باشد، از راه‌هایی که خود صلاح می‌دانند، به
هدایت امور می‌پردازند؛ چنان‌که از آغاز زمان
غیبت کبرا تاکنون جریان کارها به همین شکل بوده و هیچ‌گاه آن حضرت مردم را به حال خود رها نکرده‌اند. و بدیهی است که پرداختن به هدایت انسان‌ها، منحصر در نوشتن
کتاب نیست.
•
پایگاه اسلام کوئست. •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
