المعجم الموضوعی لاحادیث الامام المهدی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«المعجم الموضوعی لاحادیث
الامام المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف»، اثر
علی کورانی، فرهنگ نامه‌ای موضوعی از
احادیث مربوط به
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف است که به مفاهیم و فصل‌های متعدد تقسیم شده است.
کتاب به
زبان عربی و در سال ۱۴۳۰ ق نوشته شده است.
آنچه انگیزه نوشتن کتاب بوده، نیازی است که نویسنده در پرداختن به
احادیث مربوط به موضوع
مهدویت، در خویش احساس کرده است.
شمول و گسترگی
روایات مطرح شده به همراه بررسی سندی و دلالی آن‌ها، باعث اهمیت هرچه بیشتر کتاب شده است.
کتاب با مقدمه مؤلف در اشاره به انگیزه تالیف آغاز و مطالب در چهل فصل ارائه گردیده است.
احادیث به صورت مسلسل و با
سند نقل شده‌اند و موضوعات مربوط به
امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و
مهدویت را پوشش داده است؛ مانند
ظهور،
غیبت،
نشانه‌های ظهور،
توقیعات،
نواب و سفیران،
حکومت و
قیام،
اصحاب، صفات و
فضایل،
ادعیه و
زیارات.
در هر فصل، پس از توضیح و تبیین مختصری از مطالب، احادیث نقل و برخی روشنگری‌های مفید در حاشیه آن‌ها ذکر شده است.
در فصل اول، احادیثی ذکر گردیده که بزرگ‌ترین خطر
امت اسلامی را روی کار آمدن پیشوایان گمراه کننده دانسته‌اند. این احادیث، روایاتی است که نویسنده معتقد است
راویان مرتبط با دستگاه خلافت قریشی، تمایل به نقل آن‌ها نداشته و آن‌ها را تکذیب کرده‌اند؛ درحالی که به باور وی، این روایات،
صحیح و
متواتر می‌باشند. در اکثر این روایات، مردم از تقرب و نزدیک شدن به امرای جور، یاری کردن ایشان و خوردن اموال آن‌ها،
تحذیر شده‌اند.
اوصافی که برای این
پیشوایان، در این روایات ذکر شده است، عبارتند از:
۱. هم طرازی ایشان با
دجال؛
۲. ریخته شدن
خون اهل بیت علیه‌السّلام به دست آن‌ها؛
۳. این گروه، چیزی می‌گویند که خود به آن عمل نمی‌کنند و اعمالی انجام می‌دهند که خود به آن امر نمی‌کنند؛
۴. اگر مردم از آن‌ها اطاعت کنند، مردم را گمراه کرده و اگر
عصیان کنند، به دست آنان به
قتل می‌رسند؛
۵. تصریح
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به اینکه پیشوایان گمراه کننده، از
صحابه ایشان می‌باشند؛
۶. تطبیق داشتن آنان با
شجره خبیثه‌ای که در
قرآن ذکر شده است؛
۷. استمرار حکومت این پیشوایان و اتباعشان تا
ظهور حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف.
فصل دوم، روایاتی است که در آن‌ها به بیان خصوصیات و برخی از اوصاف دجال اشاره شده است، از جمله اینکه دجال، فردی یهودی الاصل می‌باشد که مخالف حرکت
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و
حضرت عیسی علیه‌السّلام بوده و اکثر اتباع وی نیز از
یهودیان و
نواصب می‌باشند. وی با استفاده از برخی از علوم از قبیل
شعبده، مردم را به دور خود جمع کرده و ادعای ربوبیت خواهد کرد.
در فصل سوم، روایاتی آمده است که به ثابت بودن طایفه‌ای در
ایمان خود تا ظهور حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف اشاره دارند. مضمون این روایات، چنین می‌باشد که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرموده‌اند: اسلام در ابتدا غریب بوده و در آینده نیز، غریب خواهد شد، اما گروه و طایفه‌ای خواهند آمد که بر حق ثابت بوده و تکذیب کذابان، بر ایشان اثر نخواهد گذاشت تا اینکه
قیامت برپا شود. اکثر این روایات، تقریبا مانند هم می‌باشند، با این تفاوت که فراز آخر، در برخی متفاوت است؛ به این صورت که در برخی چنین آمده است: «... تا اینکه
امر خداوند بیاید»، «... تا اینکه
عیسی بن مریم علیه‌السّلام نازل شود» و «... تا اینکه
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ظهور کند».
فصل چهارم، فتنه‌هایی که امت اسلامی را دچار خواهد کرد، بیان نموده است. عدد این
فتنه‌ها در روایات، مختلف است به گونه‌ای که در برخی به سه، چهار، پنج و هفت مورد از آن‌ها اشاره شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
حلال شمرده شدن خون، مال و آبروی مردم، آمدن دجال و فتنه‌هایی که در
مدینه،
مکه،
یمن و
شام اتفاق خواهد افتاد.
در فصل پنجم، روایاتی آمده است که در آن‌ها، برخی از حکام و علمای
آخرالزمان، نکوهش گردیده‌اند. برخی از اوصاف این گروه که در این روایات به آن‌ها اشاره شده است، عبارتند از تبعیت آنان از پیشوایان گمراه کننده.
روایاتی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در آن‌ها به آمدن حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف
بشارت داده‌اند، در فصل ششم، آمده است. در این روایات، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، به برخی از ویژگی‌های آن حضرت، اشاره کرده است، از جمله اینکه:
مهدی علیه‌السّلام از
عترت ایشان و هم نام و هم
کنیه با
رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است، ظهور آن حضرت و تشکیل
حکومت جهانی واحد به دست ایشان حتمی است، ایشان پیشوای حق بوده و از اولاد
حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیهم می‌باشند و...
در این فصل، روایاتی نیز نقل شده‌اند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در آن‌ها، ظهور حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را به حضرت فاطمه علیه‌السّلام،
امام علی علیه‌السّلام و
امام حسین علیه‌السّلام بشارت داده‌اند.
فصل هفتم، روایاتی را در خود جای داده است که به
خاتم الاوصیا بودن حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف تصریح کرده‌اند.
در فصل هشتم، روایاتی که بشارت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را
تحریف نموده‌اند، بررسی شده است. این تحریفات عبارتند از:
۱. تحریف «من عترتی» به «من امتی»؛
۲. «اسمه اسمی» به «یواطی اسمه اسمی»؛
۳. اضافه کردن «و اسم ابیه اسم ابی» به نص نبوی؛
۴. قرار دادن «من ولد الحسین علیه‌السّلام » به جای «من ولد الحسن علیه‌السّلام»؛
۵. ادعای
معاویة بن ابی سفیان،
موسی بن طلحه ثانی و
محمد بن عبدالله بن حسن مثنی، به
مهدی موعود بودن؛
۶. تکذیب شدن
روایات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم توسط عباسیون و ادعای اینکه
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از ایشان خواهد بود.
فصل نهم، به روایاتی اختصاص یافته است که در آن‌ها، به ویژگی‌ها و صفات بدنی و معنوی حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف تصریح شده است؛ از جمله صفات معنوی ایشان عبارت است از: تطبیق
قرآن و تعلم آن به مردم همان گونه که نازل شده است، همراه داشتن پرچم و میراث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اسلام و دیگر
انبیا علیه‌السّلام، آوردن قرآن دست خط
امام علی علیه‌السّلام، ساقی بودن ایشان در محشر برای
ائمه علیه‌السّلام، صراط مستقیم بودن ایشان، صاحب
لیلة القدر،
بقیة الله بودن در
زمین،
ستاره درخشان و نور
هدایت بودن، اجتماع بنی الزهرا سلام‌الله‌علیهم از سراسر دنیا برای تایید ایشان، جنگیدن آن حضرت طبق
سنت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و...
در فصل دهم، روایاتی آمده است که مقام حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را نزد خداوند، بیان می‌کنند. برخی از این مقامات عبارتند از: یکی از هفت سید اهل بهشت بودن، مختار و مصطفی بودن ایشان از جانب خداوند، محدثی که ملائکه از ایشان نقل حدیث می‌کنند، پیمان بستن خداوند با آن حضرت، یکی از چهار امری که خداوند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را به حب آن‌ها سفارش کرده است، سایه افکندن ابری بر ایشان که ملکی بر روی آن قرار گرفته است و اتفاق افتادن برخی از معجزات پیامبران علیه‌السّلام به دست ایشان.
روایاتی که به مدت
حکومت حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و اتفاقات پس از آن اشاره دارند، در فصل یازدهم، آمده است. نویسنده پس از بررسی این روایات، مشهورترین آن‌ها را حکومت کردن آن حضرت به مدت هفت یا نه سال دانسته است. در این فصل، روایاتی نیز بیان شده است که در آن‌ها، به عظمت ملک و حکومتی که
خدواند به آن حضرت اعطا خواهد فرمود، تصریح شده است.
روایاتی که ناظر به اوصاف و ویژگی اصحاب خاص
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف هستند، در فصل دوازدهم و روایات مربوط به
ابدال، در فصل سیزدهم آمده‌اند. از جمله اصحابی که نویسنده توضیحات مفصلی پیرامون آن‌ها داده است، عبارتند از:
حضرت خضر علیه‌السّلام،
حضرت الیاس علیه‌السّلام و
اصحاب کهف.
فصل چهاردهم، به روایاتی اختصاص یافته است که در آن‌ها به یاری شدن آن حضرت به وسیله
ملائک و
فرشتگان الهی اشاره شده است.
فضیلت مؤمنینی که در
غیبت آن حضرت ثابت قدم بمانند، در روایاتی آمده که در فصل پانزدهم، ذکر گردیده است. در روایتی از
امام باقر علیه‌السّلام که در این قسمت ذکر شده، فضیلت منتظر واقعی آن حضرت، مانند کسی دانسته شده است که در رکاب ایشان، در حال مجاهدت می‌باشد.
در فصل شانزدهم، وضعیت بلاد
عرب در
عصر ظهور بیان شده و فصل هفدهم به بیان اوضاع مصر اختصاص یافته است. نویسنده، این روایات را که برخی از آن‌ها ضعیف می‌باشند، به چند دسته تقسیم کرده است، از جمله روایاتی که به حرکت فاطمیون و دخول آن‌ها به
مصر و بلاد
شام اشاره دارند که البته برخی، آن‌ها را با روایات
خروج سفیانی و ظهور حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف مخلوط کرده‌اند.
در فصل هجدهم و نوزدهم، روایات مربوط به بیان ویژگی‌های بلاد شام و حجاز در عصر ظهور بیان شده و فصل بیستم، به روایاتی اختصاص دارد که شرایط حرکت مقدس
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را بیان کرده‌اند.
عراق در عصر ظهور،
قساوت قلب دشمنان
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و نحوه برخورد آن حضرت با آنان، وضعیت و ویژگی ایرانیان در عصر ظهور، اقدامات اهل
یمن در رابطه با ظهور
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف،
فلسطین و معرکه
قدس در دوران ظهور،
یهودیان و جنگ با آنان،
نزول حضرت عیسی علیه‌السّلام و یاری رساندن به حضرت
مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، اوضاع ممالک روم در عصر ظهور و پس از آن، برخورد طوایف ترک با مسئله ظهور، ویژگی‌های دولت
عدل الهی به دست
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، چگونگی آمادگی و زمینه سازی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
ائمه علیه‌السّلام برای
غیبت امام علیه‌السّلام،
تکذیب وقاتون،
ولادت امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، بررسی احادیث صحیح السند پیرامون ولادت آن حضرت،
سیره امام عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در
غیبت صغری،
علامات ظهور،
رجعت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و بعضی از انبیا علیه‌السّلام و
امامان علیه‌السّلام، بررسی بعضی از آیات که به
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف تفسیر شده‌اند، ادعیه و زیارات مربوط به آن حضرت و سفرای
امام علیه‌السّلام و
مدعیان دروغین سفارت، عناوین دیگر فصول کتاب می‌باشند.
در پایان می‌توان چنین ادعا نمود که کتاب، مجموعه‌ای کم نظیر و پربها، از احادیث و روایات مربوط به حوزه
مهدویت می‌باشد که همراه با بررسی‌ها و بحث‌های گران بهای نویسنده، ارائه گردیده است.
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.
کتاب، فاقد پاورقی و پی نوشت می‌باشد.
نرم افزار کتابخانه
مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
