المعالم الجدیدة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
المعالم الجدیده، تالیف آیت‌الله شهید،
سید محمد باقر صدر ، از چهره‌های درخشان فقهای
شیعه در
قرن چهاردهم هجری است.
شهید سید
محمد باقر صدر در این کتاب یک دوره مقدماتی
علم اصول فقه را به زبانی ساده برای مبتدیان و نوآموزان این علم مطرح نموده است. این کتاب از همان زمان نگارش مورد توجه و عنایت اساتید علم اصول قرار گرفت و هم اکنون این کتاب یکی از کتابهای درسی حوزه علمیه می‌باشد.
کتاب از دو قسم تشکیل شده است که در قسم اول مباحث مقدماتی در چند فصل طرح شده و در قسم دوم در ضمن دو نوع مباحث علم اصول بررسی شده است.
این اثر به سبکی ساده و روان برای آموزش علم اصول نگاشته شده است. مؤلف در نگارش این کتاب در صدد معرفی علم اصول به شکلی ابتدایی و روشن برای علاقه مندان به فراگیری این علم بوده است، لذا در نگارش این کتاب ویژگیهایی که برای رسیدن به این هدف باید رعایت شود مورد توجه قرار گرفته است.
شهید سید محمد باقر صدر معتقد بودند: در هر زمانی باید آخرین نظرات در سطوح مختلف: مقدماتی، متوسطه و عالی تهیه و تدوین شود و در اختیار طلاب قرار گیرد. بیست یا سی سال بعد که نظریات تغییر کرد، مجددا باید کتب جدیدی تالیف شود، لذا خود، به تالیف این کتاب اقدام کردند. وی می‌فرمود: سزاوار نیست که بحث‌های فقهی و اصولی از این قاعده مستثنی باشند. شهید صدر، با استناد به همین مساله بر بایستگی جایگزینی کتابهای درسی اصول تاکید می‌کرد و بر این باور بود که اگر لازمه این کار، دگرگونی اساسی در حوزه باشد باید این کار بشود و متنهای آموزشی اصول تغییر کند.
در بخش اول، مؤلف، از تعریف
علم اصول و موضوع آن
و منطق برای فقه بودن آن واهمیت آن در کار
استنباط و اینکه علم اصول و
علم فقه ، به ترتیب، عهده دار جنبه نظری و تطبیقی عناصر مشترک عمل
استنباطند و تاثیر متقابل فکر اصولی و فکر فقهی و نمونه‌هایی از سؤالاتی که علم اصول به آنها پاسخ می‌گوید و جایز بودن عمل استنباط و وسایل اساسی برای اثبات عناصر مشترک در عمل استنباط و تاریخچه علم اصول و تحولات و تطورات آن تا عصر حاضر و عوامل پیدایش فکر اصولی و
حکم شرعی و تقسیم آن سخن می‌گوید.
در بخش دوم، از عناصر مشترکی که در استنباط مبتنی بر دلیل کاربرد دارند، مثل
دلیل لفظی،
دلیل برهانی و
دلیل استقرایی یاد می‌کند و از تعارض ادله سخن می‌گوید و نیز بحث عناصر مشترک در استنباط مبتنی بر اصل عملی را به میان می‌آورد و در آن، از قاعده عملی اساسی و قاعده عملی ثانوی و قاعده منجزیت علم اجمالی و
احکام استصحاب و
تعارض بین اصول و
احکام تعارض بین اصل و دلیل سخن می‌گوید.
کتاب «المعالم الجدیده» را شهید صدر در
سال ۱۳۸۵ ق نگاشته است و ۱۲ سال بعد در سال ۱۳۹۷ ق آن را با برخی اصلاحات بازنویسی کرده و به عنوان حلقه اول نگاشته و حلقه دوم و سوم را نیز بر آن افزوده است. این سه کتاب سه دوره کامل مقدماتی، متوسطه و عالی در علم اصول است.
کتاب طبع قدیم است و فاقد فهرست و پاورقی است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «المعالم الجدیده». نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
نرم افزار دروس حوزوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور).
