اللباب فی علل البناء و الإعراب (العکبری)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری است.
«اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، کتابی نحوی است که پیرامون علل و اسباب اعراب و بنا به رشته تحریر درآمده است.
کتاب، به
زبان عربی و در قرن هفتم هجری، نوشته شده است.
آنچه باعث اهمیت کتاب می‌شود، این است که نویسنده آن علاوه بر نحو،
لغت، فقه و قرائات قرآن، در علم فرائض، حساب، جبر و مقابله و ادبیات نیز صاحب اطلاع بود، تا آنجا که ابن جوزی مشکلات خود را در ادبیات، بر او عرضه می‌کرد و
ابوالفرج ابن
حنبلی، او را در تمامی این علوم،
امام می‌خواند.
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در ابواب و فصول متعددی، عرضه گردیده است.
در کتاب حاضر، تقسیم‌بندی خاصی به چشم نمی‌خورد.
در مقدمه محقق، در ابتدا مطالبی پیرامون علم لغت و مباحث اعرابی نوشته شده و در ادامه، زندگی‌نامه مؤلف، ارائه گردیده است.
در مقدمه نویسنده، به فواید و اهمیت علم نحو اشاره شده است.
از جمله مباحثی که نویسنده به بحث و بررسی آن‌ها پرداخته است می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
اصل وضع
علم نحو؛
اعراب و بناء؛ اسماء صحیح و معتل؛ تثنیه و جمع؛ فاعل و
نائب فاعل؛ افعال ناقصه؛ نعم و بئس؛ حروف مشبهة بالفعل؛ مصدر؛ مفاعیل خمسه؛ حال؛ تمیز؛
استثناء؛ عدد؛ ندا؛
ندبه؛
ترخیم؛ حروف جر؛
اضافه؛ توابع؛ اسم فعل؛ اسامی غیر منصرف؛ نواصب فعل؛ معارف؛ حکایت؛ خطاب و... .
نمی‌توان این اثر را کتابی صرفا نحوی دانست، بلکه به اعتقاد برخی شایسته است که مطالب آن را «ماوراء نحو»، «فلسفه نحو» و یا «نحو النحو» دانست.
این کتاب، برای عامه خوانندگان نوشته نشده، بلکه برای خواص آنان و به عبارت دقیق‌تر، برای کسانی به نگارش درآمده است که از آموختن
علم نحو و
تدبر در اسباب و
تفکر در علل آن، براعت از تسلسل و تغلغل در اسرار لغات، اکتشاف موارد پنهان و رد اقوال ضعیف و پی بردن به قول صحیح، لذت می‌برند.
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحات مفصلی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن داده شده است.
اللباب فی علل البناء و الإعراب، نویسنده:ابوالبقاء العکبری.
نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي.
