کلمات کنایی قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به کلمات به کار رفته در
قرآن به قصد دلالت بر لوازم معنای مطابقی آن ها کلمات کنایی قرآن گفته می شود.
«
کنایه » آن است که گوینده به جای تصریح به یک مطلب، ملازمات آن را بیان کند؛ به عبارت دیگر، مطلب را به غیر الفاظ وضع شده بیان کند.
الفاظی که در قرآن به کار رفته و خود آن‌ها مورد نظر نیست، بلکه لوازم یا ملزومات آن‌ها مقصود باشد «کلمات کنایی قرآن» نامیده می‌شوند. در مقابل، آن الفاظی که معنای اصلی آن‌ها مورد نظر است «
کلمات صریح قرآن » نامیده می‌شوند.
چند نمونه از کلمات کنایی قرآن:
۱. (وراودته التی هو فی بیتها عن نفسه)؛ «آن زن که
یوسف در خانه او بود، از او تمنای
کامجویی کرد».
لفظ «
مراوده » کنایه از «طلب آمیزش» است؛
۲. (اومن ینشا فی الحلیة وهو فی الخصام غیر مبین)؛ «آیا کسی را که لابه لای زینت‌ها پرورش می‌یابد و هنگام
جدال ، قادر به تبیین مقصود خود نیست (فرزند خدا می‌خوانید)؟ ».
در این
آیه ، از زنان به کسی
کنایه شده که در زینت‌ها پرورش یافته است؛
۳. در آیه (کانا یاکلان الطعام)
«اکل طعام» کنایه از «
حدث » است؛ زیرا حدث، ملازم اکل طعام است؛
۴. در آیه (او جاء احد منکم من الغائط)
«
غائط » زمین پستی است که برای
قضای حاجت به سوی آن می‌روند و از محل
حدث برای افاده حدث، کنایه آورده شده است؛
۵. در آیه (وقد افضی بعضکم الی بعض)
«
افضی » کنایه از «
مباضعه » و
آمیزش جنسی است.
انگیزه کاربرد کنایه مختلف است؛ مثل:
تنزیه کلام از عبارات و الفاظ زشت و ناپسند؛ بیان موضوع سخت با عبارت آسان، و موضوع مفصل با عبارت مختصر؛
لغزگویی و اخفاء؛ پوشاندن و حفظ معنا.
کنایه ؛
تعریض .
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «کلمات کنایی قرآن».
