الصیدلیة المجربة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الصیدلیة المجربة» معروف به «الموجز فی الطب» از جمله آثار مشهور
حکیم و
فیلسوف بزرگ اندلسی ابن نفیس قرشی (۶۰۷- ۶۸۷ ق) است.
الموجز فی الطب یا «الموجز القانون» دربرگیرنده خلاصه نظریات فیلسوف و طبیب مشهور
ابن سینا است که ابن نفیس آن را تدوین نموده است. البته از آنجا که وی در کتاب «شرح تشریح قانون» به تفصیل به مباحث تشریح پرداخته است در این اثر مباحث تشریح را مطرح نساخته است.
انگیزه و سال نگارش این اثر گزارش نشده است، هر چند به نظر می‌رسد انگیزه نویسنده از نگارش الموجز تهیه خلاصه‌ای مفید از کتاب قانون بوده تا هم بهره مندی از آن آسان تر باشد و هم در حوصله خواننده و مراجعه کننده باشد.
کتاب در چهار بخش به رشته تحریر درآمده است و هر بخش خود به زیر شاخه‌های کوچکتری تقسیم می‌شود.
کتاب الموجز از مهم‌ترین متون
طب قدیم است. حاجی خلیفه درباره این اثر گفته است: «الموجز کتابی معتبر و مفید است و از بهترین نگاشته‌ها- چه مختصر چه مفصل- در دانش
طب است. هر چند اسم این اثر موجز است ولی در باطن نکته‌ای فروگذار نشده، بلکه جامع مسائلی علمی و عملی و حاوی فوائد جزئی است.»
این اثر به سبب جایگاهی که داشته مورد توجه اطبای بسیاری قرار گرفته و بارها مورد شرح و تحشیه واقع شده است. از جمله آثاری که پیرامون کتاب
الموجز فی الطب نگاشته شده که می‌توان به حل الموجز تالیف جمال الدین محمد
اقسرایی، شرح الموجز تالیف نفیس بن عوض کرمانی و حاشیه محمد بن مسعود کازرونی اشاره کرد.
این اثر علاوه بر آن که ناظر به مباحث قانون است و از سویی تلخیص آن به شمار می‌رود، از سوی دیگر حاوی تجربیات و نظریات ابن نفیس است که این بر ارزش آن می‌افزاید.
عناوین مطالب بخش‌های مختلف کتاب عبارت است از:
بخش اول: قواعد عملی و علمی دانش طب به صورت کلی.
بخش دوم: ادویه و اغذیه مفرد و مرکب و اسباب و علامات و فائده آنها در معالجه بیماری‌ها.
بخش سوم: امراض مختصه به هر عضو و بیان درمان هر بیماری.
بخش چهارم: امراضی که مربوط به عضو خاصی نیست و اسباب و علامات و معالجات آن.
کتاب الموجز فی الطب با شرح و تصحیح محسن عقیل منتشر شده است.
در ابتدای اثر چندین پیشگفتار از لجنه احیاء تراث، دکتر ابراهیم بدران، و مقدمه مصحح پیرامون زندگی و آثار ابن نفیس، کتاب الموجز و جایگاه آن و نیز شیوه تصحیح آن آمده است.
پاورقی‌های کتاب به نقل اختلاف نسخ، شرح کلمات و عبارات متن و یا ذکر نکاتی مرتبط با متن اختصاص دارد.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
