الجزایر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
الجزایر یکی از
کشورهای اسلامی و دومین کشور بزرگ در
آفریقا به لحاظ مساحت می‌باشد.
الجزایر از شمال شرق با
تونس، از شرق با
لیبی، از جنوب شرق با
نیجر، از جنوب غرب با
مالی و
موریتانی، از غرب با صحرای غربی، از شمال غرب با
مراکش و از شمال با دریای مدیترانه هم مرز می‌باشد.
الجزایر دومین کشور بزرگ در آفریقا به لحاظ مساحت می‌باشد. مساحت این کشور میلیون و هزار و کیلومتر مربع است، قسمت اعظم مناطق ساحلی الجزایر کوهستانی است و بنادر طبیعی اندکی دارد. منطقه‌ای که از ساحل شروع می‌شود و تا تل اطلس امتداد می‌یابد، حاصل خیز می‌باشد. در جنوب تل اطلس استپ‌هایی وجود دارند که تا اطلس صحرایی امتداد پیدا می‌کنند، صحرا در مناطق جنوبی تر قرار دارد. جبال هقار منطقه‌ای مرتفع در مرکز
صحرا و در جنوب الجزایر است. شهرهای مهم الجزایر، الجزیره، اوران، قسطنطینه و عنابه می‌باشند.
شمال الجزایر آب و هوای معتدل مدیترانه‌ای دارد. در تل اطلس، درجه حرارت هوا در تابستان بین تا درجه سانتی گراد و در زمستان بین تا درجه سانتی گراد می‌باشد و رطوبت هوا زیاد است. در شرق الجزایر هوا اندکی سردتر است. از مشخصه‌های آب و هوایی الجزایر، بروز طوفان‌های شن می‌باشد. در الجزایر تنها بخشی از صحرا که در مدار راس السرطان قرار می‌گیرد بسیار گرم است. میزان بارندگی در طول سواحل زیاد بوده و سالانه بین تا میلی متر برآورد می‌شود. بیشترین بارندگی در بخش مالی شرق الجزایر وجود دارد که به میلی متر در سال می‌رسد.
جمعیت الجزایر در حال حاضر حدود میلیون و هزار نفر می‌باشد. حدود% از مردم در مناطق شمالی و ساحلی زندگی می‌کنند. حدود/ میلیون نفر از جمعیت الجزایر زندگی عشایری دارند. حدود% از مردم الجزایر زیر سال سن دارند. % از جمعیت
بربر،
عرب می‌باشند و
اهل تسنن هستند.
مسلمانان غیرسنی عمدتا
اباضی می‌باشند. همچنین حدود مسیحی
کاتولیک، مسیحی
پروتستان و حدود
یهودی در الجزایر زندگی می‌کنند.
مردم الجزایر در آغاز
قرن هشتم میلادی با آمدن
اعراب به این سرزمین به
اسلام گرویدند و ابوالمهاجر دینار از سوی
امویان حکومت را در سال میلادی در این منطقه دست گرفت. با روی کار آمدن
فاطمیان در
مصر، الجزایر در زمره خراجگزاران آنان درآمد، اما سلسله‌ای (زیریون) که به نیابت از آنان در الجزایر و تونس حکومت می‌کرد بر ضد آنان شورید و
مذهب تسنن اختیار کرد. فاطمیان نیز برای مقابله با آن سلسله قبیله بنوهلال را که بسیار پرجمعیت بود، به منطقه فرستادند تا موجبات تضعیف آن سلسله را فراهم کنند و این آغاز عربی کردن منطقه بود. پس از آن، با روی کار آمدن دو سلسله بربر
مرابطون و موحدون که از غرب برخاسته بودند، منطقه مدتی روی آرامش دید، اما با سقوط
موحدون، الجزایر به صحنه نبرد سه دولت جانشین زیانیون الجزایر، حفصیون تونس و مرینیون مراکش تبدیل شد. در قرون پانزدهم و شانزدهم، اسپانیا به تاخت و تازهایی در الجزایر پرداخت و در سواحل آن چند آبادی ایجاد کرد.
در سال، الجزایر توسط خیرالدین و برادرش تحت سلطه
امپراتوری عثمانی درآمد. فعالیت دزدان دریایی در آبهای مدیترانه و در نزدیکی ساحل الجزایر در اوائل قرن سبب بروز دو جنگ با ایالات متحده شد. همچنین ادامه این فعالیت‌ها باعث شد تا در سال کشتی‌های جنگی نیروهای دریایی انگلستان و هلند، بندر الجزیره و ناوگان کشتی‌های مستقر در آن را نابود سازند. همچنین، در این اوان، اسپانیایی‌ها بنادر الجزایر را به اشغال خود در آورند.
فرانسویان به بهانه
توهین به کنسول خود در سال به الجزایر حمله کردند و به مدتی طولانی آن را به تصرف خود در آوردند. فرانسویان با خشونت تمام بر الجزایر حکم می‌راندند و در طی دوران سیطره خود بر آن/ میلیون الجزایری به هلاکت رسیدند. الجزایری‌ها با رهبرانی مانند عبدالقادر،
احمد بی و فاطمه نسومر به مقاومت در برابر اشغالگران فرانسوی برخاستند. فرانسه الجزایر را به یکی از استان‌های خود تبدیل کرد و بدین ترتیب آن را بخشی از خاک فرانسه اعلام کرد.
در طی دوران اشغال ده‌ها هزار نفر از فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و مالت عمدتا برای کار در مزارع
کشاورزی به الجزایر آمدند. از آغاز قرن، افراد اروپایی تبار مقیم الجزایر و نیز یهودیان الجزایری تابعیت فرانسوی به دست آوردند، در حالی که قسمت اعظم الجزایری‌های
مسلمان (حتی آنان که در ارتش فرانسه خدمت کرده بودند) نه تابعیت فرانسه دریافت کردند و نه از حق رای برخوردار شدند.
در سال، جبهه آزادیبخش ملی (NLF) عملیات چریکی استقلال طلبانه خود را آغاز کرد. پس از سال مبارزات آزادی بخش، ژنرال دوگل، رئیس جمهور وقت فرانسه که درک کرده بود دیگر عصر
استعمار به سر رسیده است، در سال در الجزایر
رفراندم برگزار کرد و اکثریت مردم به استقلال کامل الجزایر رای دادند.
احمد بن بلا، رهبر جبهه آزادیبخش ملی، به ریاست جمهوری الجزایر رسید. وی در سال طی یک کودتا توسط وزیر دفاع خود هواری بومدین از کار بر کنار شد.
پس از
استقلال، الجزایر سیاست‌های اقتصادی سوسیالیستی در پیش گرفت و کشور به صورت تک حزبی اداره می‌شد. کشاورزی اشتراکی شد و برنامه‌های وسیعی برای صنعتی شدن کشور به اجرا در آمد. همچنین صنایع استخراج نفت ملی شد. افزایش بهای نفت در سال درآمد زیادی نصیب کشور ساخت، اما اقتصاد کشور را بیش از پیش به نفت وابسته نمود.
در زمینه سیاست خارجی، الجزایر از اعضای کشورهای غیر متعهد می‌باشد. الجزایر از ابتدای استقلال با
همسایه خود مراکش روابط تیره‌ای داشته است و دو کشور حتی تا مرز جنگ با یکدیگر نیز پیش رفته‌اند. دو کشور دارای اختلافات ارضی هستند و مراکش الجزایر را به کمک به جبهه پولیساریو متهم می‌کند که برای استقلال صحرای غربی از
مراکش مبارزه می‌کند.
در سال با
مرگ بومدین، شاذلی بن جدید به جانشینی او برگزیده شد. با افزایش شهرنشینی و بالا رفتن سطح سواد، بافت اجتماعی کشور دستخوش دگرگونی شد و افزایش انتظارات در میان نسل جوان نارضایتی شدیدی را ایجاد کرد. جوانان ناراضی و سرخورده به
هویت فراموش شده خود روی آوردند و در گروه‌های چپ از جمله جنبش‌های هویت بربر و گروه‌های اصول گرای اسلامی اجتماع کردند و به حکومت تک حزبی اعتراض کردند و در دانشگاه‌ها و خیابان‌ها با نیروهای پلیس در دهه درگیر شدند. در پائیز، بن جدید مجبور شد به نظام تک حزبی پایان دهد و برای نخستین بار در سال، انتخابات چند حزبی در کشور برگزار شد که در طی آن جبهه نجات اسلامی در دور اول به پیروزی رسید. به دنبال آن، ارتش مداخله کرد و از برگزاری دور دوم انتخابات جلوگیری به عمل آورد. با مداخله ارتش، بن جدید برکنار شد و کلیه احزاب سیاسی مذهبی منحل اعلام شدند که این امر منجر به وقوع جنگ داخلی در الجزایر شد که در فاصله ژانویه تا ژوئن به کشته شدن نفر از مبارزین اسلامی، نیروهای دولتی و غیرنظامیان انجامید.
اکثر الجزایری‌ها بربر یا عرب هستند، البته عرب بودن یا بربر بودن براساس ملاحظات زبانی یا هویتی مشخص می‌شود. اما منشا و ریشه کلیه الجزایری‌ها اقوام بربر می‌باشند. مسئله عرب بربر بیشتر جنبه هویتی دارد و نوعی تمایز نژادی، یا قومی به حساب نمی‌آید. اقوام بربر به چندین گروه قومی تقسیم می‌شوند: قبائلی در مناطق کوهستانی شمالی مرکزی، شاویه در کوهستان‌های اطلس شرقی، مزابیه در دره مزاب و طوارق در جنوب. تعداد اندکی آفریقایی سیاه‌پوست نیز در الجزایر زندگی می‌کنند. الجزایری‌های ترک تبار حدود% جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که عمدتا در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند.
اکثر الجزایری‌ها به عربی الجزایری تکلم می‌کنند. حدود% جمعیت به
زبان عربی با گویش «درجه» صحبت می‌کنند. با این حال، در رسانه‌ها و در مناسبت‌های رسمی به زبان عربی استاندارد تکلم می‌شود. بربرها که تقریبا% جمعیت را تشکیل می‌دهند عمدتا به یکی از گویش‌های تامازیغت صحبت می‌کنند. اما اکثریت آنان عربی الجزایری نیز می‌دانند. عربی تنها زبان رسمی کشور است، اما اخیرا تامازیغت نیز به عنوان یک زبان ملی به رسمیت شناخته شده است. مسئله زبان به لحاظ سیاسی به ویژه برای اقلیت بربر حائز اهمیت و حساسیت می‌باشد. سیاست زبانی دولت مبنی بر عربی سازی عمدتا در واکنش به سال استعمار فرانسه و نیز رواج
ناسونالیسم عربی بوده است. فرانسه همچنان به عنوان زبان خارجی آموخته می‌شود و در مدارس به کودکان آموزش داده می‌شود. همچنین، در رسانه‌ها و بخش‌های بازرگانی از زبان فرانسه استفاده می‌شود.
آموزش در الجزایر برای کودکان تا ساله اجباری است. در الجزایر دانشگاه، کالج و انستیتو آموزش عالی وجود دارد. دانشگاه الجزیره که در سال تاسیس شده و در پایتخت واقع است، قدیمی‌ترین دانشگاه کشور محسوب می‌شود. الجزایر حدود نفر دانشجو دارد. % دانشجویان دانشگاه‌های الجزایر را
زنان تشکیل می‌دهند و روز به روز به تعداد زنانی که وارد بازار کار می‌شوند، افزوده می‌شود.
نویسندگان بزرگی در
قرن در الجزایر به دنیا آمده و در این کشور زندگی کرده‌اند. از آن میان می‌توان به آلبرکامو، فرانتس فانون و ژاک دریدا اشاره کرد. همچنین
ابن خلدون،
فیلسوف بزرگ
مسلمان هر چند که در
تونس به دنیا آمد، اما کتاب معروف خود «مقدمه» را هنگام اقامت در الجزایر به رشته تحریر در آورد.
محمد دیب، کاتب یاسین، آسیا جبار، مالک بنابی نیز از دیگر نویسندگان معروف الجزایر هستند. به طور کلی، فرهنگ الجزایر بسیار تحت تاثیر
فرهنگ اسلامی می‌باشد.
رئیس جمهور در الجزایر برای یک دوره پنج ساله انتخاب می‌شود. این دوره برای یک بار دیگر نیز قابل تمدید می‌باشد. در الجزایر کلیه افراد بالای سال از حق رای برخوردارند. رئیس جمهور ریاست شورای وزیران و شورای عالی امنیت را بر عهده دارد. او نخست وزیر را منصوب می‌کند. پارلمان الجزایر از دو مجلس تشکیل می‌شود: مجلس خلق ملی با عضو و شورای ملت با عضو. اعضای مجلس خلق ملی به مدت سال انتخاب می‌شوند.
به لحاظ تقسیمات کشوری، الجزایر دارای ولایت، شهرستان و شهر است.
سوخت فسیلی ستون فقرات اقتصاد الجزایر را تشکیل می‌دهد. تقریبا% بودجه، % تولید ناخالص داخلی و بیش از% درآمد ناشی از صادرات از طریق منابع سوخت فسیلی تامین می‌شود. به لحاظ ذخایر نفت، الجزایر با/ میلیارد بشکه ذخایر نفت ثابت شده مقام چهاردهم را در
جهان داراست. همچنین، الجزایر دارای تریلیون فوت مکعب ذخایر اثبات شده گاز طبیعی است و از این لحاظ مقام هشتم را در جهان داراست.
در اواسط دهه، شاخص‌های اقتصادی و مالی کشور به دنبال انجام پاره‌ای اصلاحات در نظام اقتصادی کشور بهبود یافت. افزایش بهای نفت و اتخاذ سیاست‌های مالی انقباضی طی سال‌های و سبب افزایش مازاد تجاری، افزایش ذخیره ارزی و کاهش بدهی‌های خارجی این کشور شد. دولت الجزایر در تلاش است تا با انجام سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی به اقتصاد خود تنوع ببخشد. الجزایر در سال با اتحادیه اروپا پیمان اتحاد امضا کرد که به موجب آن تعرفه‌ها پائین تر آمده و حجم مبادلات بازرگانی طرفین افزایش خواهد یافت.
از دیرباز، الجزایر به داشتن خاک حاصل خیز معروف بوده است. % از جمعیت الجزایر در بخش کشاورزی به کار اشتغال دارند.
پنبه،
غلات،
سبزیجات،
میوه جات از قبیل
انجیر،
خرما و
مرکبات از جمله محصولات
کشاورزی الجزایر می‌باشد.
روغن زیتون برتولی که در الجزایر تولید می‌شود و به عنوان یک مارک ایتالیایی در جهان به فروش می‌رسد، از معروفیت خاصی برخوردارست.
در سال‌های پیش از وقوع
انقلاب اسلامی، روابط دو کشور
ایران و الجزایر به دلیل مواضع انقلابی الجزایر چندان حسنه نبود و دو کشور تنها در چارچوب سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) همکاری‌های محدودی با یکدیگر داشتند. در حاشیه اجلاس سران اوپک در سال بود که الجزایر میان ایران و
عراق به میانجی گری پرداخت و قرارداد معروف در خصوص اروندرود و مسئله کردها بین دو کشور ایران و عراق به امضا رسید.
به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، با توجه به مواضع انقلابی دولت الجزایر و عضویت این کشور در گروه امتناع به همراه سوریه،
لیبی،
یمن و سازمان آزادیبخش
فلسطین و نیز به دلیل خاطره خوبی که تاریخ مبارزات رهایی بخش الجزایر در اذهان انقلابیون ایرانی داشت، روابط دو کشور رو به گرمی گذاشت.
در سال، الجزایر در جریان حل و فصل ماجرای گروگان‌های آمریکایی در
تهران نقش میانجی را ایفا کرد و از آن پس به عنوان حافظ منافع ایران در آمریکا اعلام شد. دو کشور در سال، پس از آنکه الجزایر ایران را متهم به حمایت از جبهه نجات اسلامی کرد، روابط خود را با یکدیگر قطع کردند. ایران این اتهامات را بی اساس دانست.
در اوائل سپتامبر، پس از ملاقات رؤسای جمهور دو کشور در حاشیه اجلاس سران هزاره سازمان ملل متحد، تصمیم به از سرگیری روابط دیپلماتیک بین دو کشور گرفته شد و از آن زمان به بعد همکاری‌های دو کشور به ویژه در زمینه‌های امور قضایی، مالی، صنعتی، نظامی و حمل و نقل هوایی رو به گسترش نهاد.
نرم افزار کتابخانه جامع حج، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
