البرصان و العرجان و العمیان و الحولان (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب البرصان و العرجان و العمیان و الحولان نوشته
جاحظ به
زبان عربی در موضوع اخبار از افراد دارای نقایص جسمانی و احوال آنهاست؛هدف او تغییر نگاه و دیدگاه
عرب نسبت به این گونه افراد است.
این کتاب به بررسی
نژادها و گونه‌های انسانی می‌پردازد. بررسی این موضوع در تعداد زیادی از دیگر رساله‌های
جاحظ نیز به
چشم می‌خورد. رساله‌هایی چون:
فخر السودان علی البیضان ،
العرس و العروس ،
مفاخرة الجواری ،
رسالة فی وصف العوام ،
الحنین الی الاوطان ،
فی تفضیل البطن علی الظهر و... جاحظ در این کتاب به ذکر عیوب و نقائص جسمانی در افراد مختلف پرداخته و اسامی کسانی را که به این عیوب مبتلا بوده‌اند یادآوری کرده است. عیوبی چون
لنگی ،
کوری ،
تشنج ،
گنگی ،
لوچی و غیره.
البته هدف وی از ذکر این عیوب، تغییر صاحبان آنها نیست بلکه وی در صدد آنست که نشان دهد ابتلاء این گونه افراد به این عیوب مانع از همت و تلاش آنان برای رسیدن به قله‌های
کمال نشده است. وی برای اثبات این مطلب شواهد و آثاری از ادب عرب قدیم و معاصر خویش گرد آورده است که در آنها به داشتن برخی کاستی‌ها افتخار شده و به دفاع از آنها پرداخته شده است. جاحظ این کتاب را در نقد کتاب
هیثم بن عدی که در همین زمینه نگاشته شده است به رشته تحریر در آورده است. روش جاحظ در کتاب خود روش انگشت نما و شهره ساختن افراد نیست چنانکه هیثم بدان مبادرت ورزیده است، بلکه مرادش گشودن راهی به دیدگاه عرب نسبت به این گونه افراد که در ادب و اشعار ایشان منعکس شده است، بوده است تا بدین وسیله در گفتار و رفتار با آنها مانند سایر افراد برخورد شود.
نسخه خطی این کتاب در کتابخانه «
بزو » به شماره ۱۶. موجود است. نسخه موجود در برنامه با تحقیق و شرح عبد السلام محمد هارون توسط انتشارات «دار الجیل»
بیروت ، برای اولین بار در سال ۱۴۱۰ هجری به چاپ رسیده است.
۱. دانشنامه جهان اسلام، ج۹، مدخل: جاحظ.
۲. مقدمه محقق و شارح کتاب: عبد السلام محمد هارون.
نرم افزار كتابخانه تراث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
