البراهین الواضحات (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب " البراهين الواضحات: دراسات في
القضاء" نوشته آيت الله
محمد علی اسماعیل‌پور قمشه‌ای ( ۱۳۱۹-)، در دو جلد به بحث درباره
صفات قاضی و
آداب قضاوت مى‌پردازد. نگارنده متن كتاب«
شرائع الإسلام »
محقق حلی در باب
قضا را مورد شرح و بررسى فقهى قرار داده است. اين كتاب به همت
مصطفی عظیمی تصحيح گرديده است.
هدف نويسنده بيان ابعاد مختلف امر
قضاء و فروعات فقهى مربوط به آن است به طورى كه براى امور قضايى امروز نيز قابل استفاده باشد.
نگارنده نخست متن كتاب«
شرائع الإسلام »
علامه حلی را درج نموده و پس از آن به شرح متن و ارائه ديدگاه‌هاى فقهى خويش به شيوه
فقه استدلالى مى‌پردازد.
در جلد اول نگارنده نخست به تعريف
قضاء و اهميت آن پرداخته و قضاوت را
واجب كفايى مى‌داند. سپس به اوصاف قاضى اعم از
ایمان ، عدم كفر،
بلوغ ، عقل،
عدالت ، حلال‌زاده بودن، مرد بودن،
علم و
تقوی داشتن و تسلط به فقه اشاره مى‌كند و پس از آن
آداب قضاوت و امورى كه يك قاضى بايد در امر
قضاء آنها را رعايت نمايد را مورد بررسى قرار مى‌دهد.
به شايستگى قاضى در مقام
فتوا و
حکم و
اجتهاد وى در امر
قضاء اشاره نموده و به موضوعاتى همچون وقت نظر قاضى در صدور
حكم،
شهادت دادن شاهدان،
جرح و تعدیل قاضى،
رشوه گرفتن قاضى و موضوع و مصداق رشوه و ابعاد مختلف عدالت قاضى پرداخته است.
درباره مجلس قضاوت و كيفيت آن و رعايت مساوات بين شاكى و متشاكى و تلاش قاضى در ترغيب آنان به صلح و رفع
اختلاف بين آنان بحث مى‌شود.
كيفيت
قسم خوردن منكر، چگونگى ارائه تنبيه توسط مدعى، كيفيت
اقرار گرفتن از مجرم، رد قسم توسط مدعى يا منكر و تأثير علم قاضى در ارائه
حكم از مباحث ديگرى است كه در مجلد اول به آنها اشاره شده است.
در جلد دوم ادامه مباحث
قضاء مانند
احكام قسم خوردن، قبول قول شخص منكر بدون قسم خوردن، كيفيت
اقامه شهادت توسط شهود، معيارهاى تنفيذ
حكم قاضى در حقوق مردم،
احكام انواع دعاوى، تعارض بينه‌ها در
محكمه،
احكام قضاء در امر
بیع و شراء و اختلاف متقاعدين در عقود و استفاده از حق خيار،
احكام قضاء در امر
ازدواج و دعواى زوجين و مسائل خانوادگى و
احكام قضاء در امر
ارتداد و كفر و
اسلام افراد و فروعات فقهى مربوط به هريك از آنها ارائه مى‌گردد.
در شرح عبارات مربوط به كتاب« شرائع الإسلام» نگارنده( شارح) پس از شرح متن به يك نتيجه‌گيرى و جمع‌بندى در پايان شرح مى‌رسد و ديدگاه‌هاى فقهى علامه را به صورت شفاف‌تر بيان مى‌كند. وى همچنين اقوال ديگر فقهاى
امامیه را نيز نقل كرده و ديدگاه‌هاى فقهى آنان را در ابواب
قضا مورد ارزيابى قرار مى‌دهد و ايرادات و اشكالاتى كه در مسئله وجود دارد را نيز بررسى مى‌نمايد. آدرس برخى از روايات و اقوال فقهى علماء اماميه نيز در پاورقى آمده است.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
