الاموال (داوودی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «الاموال»، اثر ابو جعفر،
احمد بن نصر داوودی ، در موضوع نظام مالی اسلامی، به
زبان عربی است. این
کتاب، از جمله
کتبی است که در راه شناخت تاریخ اقتصادی جامعه‌های اسلامی، به ویژه سرزمین‌های شمالی
آفریقا، مورد احتیاج است.
کتاب، دارای چهار بخش است و این بخش‌های چهارگانه، به ترتیب مشتملند بر: مقدمه مؤلف و ده فصل؛ چهار فصل؛ یازده فصل؛ سه فصل.
در زمان حیات مؤلف،
فاطمیان ، بر شمال آفریقا که محل زندگی او بود،
حکومت می‌کردند. مؤلف، به عنوان یک
فقیه آشنا به مسائل دینی و احکام اقتصادی آن، غالبا طبق مذهب
مالکی ، به ایراد نظریات
فقهی در چنین مواردی پرداخته و گاهی از اوقات، مسائل مورد اختلاف را نیز متذکر گردیده است؛ برای آگاهی بیشتر، نگاهی اجمالی به محتوای
کتاب می‌کنیم:
در فصول ده گانه این بخش، از مباحثی همچون: اموالی که در دست امرا و والیان امور قرار می‌گیرد و نیز در مورد
خمس و مسائل پیرامون آن؛ جواز یا عدم جواز وعده پرداخت غنایم جنگی پیش از پیکار، توسط امام؛ کیفیت تقسیم خمس و اینکه
ذوی القربی چه کسانی هستند؛ غنایمی که به
رسول الله -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم- اختصاص داشته و آنچه نسبت به ترکه آن حضرت انجام گرفته است؛ سرزمین‌هایی از دشمنان که مسلمانان بر آنها غلبه یافته‌اند و...
در فصول چهارگانه این بخش، از دیوان (دفتری که نام سپاهیان و اهل عطا در آن ثبت می‌شده است) و اخذ عطا؛
انفال و
فیء و
غنیمت و
عشر اراضی ؛ کیفیت فتح سرزمین‌های آفریقا،
اندلس و
صقلیه که جزیره‌ای است در جنوب
ایتالیا ؛ حکم ترکه کسانی که اموالی را به زور گرفته‌اند یا اموالی از بیت المال را که برایشان قابل دست رسی بوده،
غصب کرده‌اند و... سخن به میان آمده است.
در فصول یازده گانه این بخش، مباحثی همچون: کشتن دشمنان در کشاکش
جنگ و منت نهادن بر اسرا یا
فدیه گرفتن از آنها؛ سازش با دشمنان و برخورد با کسانی که در میانه سرزمین مسلمین و
کفار مسکن دارند و
ترس از خیانت کردن آنها وجود دارد؛ کیفیت
فتح مکه و حکم اهل آن؛ عطایایی که برای جنگ جویان در نظر گرفته می‌شود؛ جزیه و مقدار آن و ذکر حکایتی در مورد
بنی تغلب در همین باره؛ حکم هدایایی که کفار به حکام مسلمین می‌دهند و هدایای امرا و خائنان و خوراکی‌هایی که اخذ آنها جایز است و... مطرح شده است.
در فصول سه گانه این بخش، مباحث مربوط به اموالی که مالک آنها نامعلوم است و اموال غصبی و... ؛
تکدی گری و ذکر
کفاف و
فقر و
غنا بررسی شده است.
فهرست آیات قرآنی، فهرست احادیث و آثار، فهرست اعلام، فهرست اماکن و غزوات، فهرست قبایل و طوایف، فهرست
مصطلحات و الفاظ و هم چنین ملاحق (شامل کشاف
مصطلحات فقهی، مصادر و فهرست محتویات)، در پایان
کتاب ذکر شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
