الاعتصام بالکتاب و السنة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
« الاعتصام بالكتاب و السنة» اثر
آیت الله سبحانی ، پژوهشى فقهى استدلالى در پانزده مسئله فقهى مرتبط با ابواب مختلف
فقه شيعى است. هر مسئله به تفصيل در حد يك مقاله تحقيقى با
اشاره به اقوال و آرا و ادله مطرح گرديده است.
آيت اللّه شيخ جعفر بن علامه شيخ محمد حسين سبحانى اقبال تبريزى در سال ۱۳۴۷ ق در شهر
تبریز چشم به جهان گشود. ایشان پس از فراغت از تحصيلات ابتدايى، در ۱۴ سالگى( ۱۳۶۱ ق) رهسپار
مدرسه علمیه طالبیه تبريز گرديد و به آموختن مقدمات علوم و سطوح پرداخت. در مهر ماه ۱۳۲۵ ش وارد
قم شد و به تكميل سطوح، همت گماشت. آيت الله پس از تكميل سطوح عاليه در ۱۳۶۹ ق، به درسهاى خارج
فقه و
اصول راه يافت و به خوشه‌چينى از محضر بزرگان پرداخت، در سال ۱۳۹۴ ق( ۱۳۵۴ ش) بر اثر اصرار فضلا و طلاب علاقمند حوزه، درس
خارج فقه و اصول را تشكيل داد كه تا كنون بحمد الله ادامه دارد. درس خارج اصول ايشان يكى از شاخصترين حلقه‌هاى درسى حوزه به شمار مى‌رود. استاد معظم تا كنون چهار دوره كامل اصول و هر دوره در ۶ سال، تدريس نموده و هم اكنون پنجمين دوره آن را پشت سر مى‌نهد.
استدلال به آيات و روايات و بهره‌گيرى از اقوال گسترده فقهى و مقايسه ميان اين اقوال و اشاره به آراى
اهل سنت از خصوصيات روش استنباطى نويسنده است.
مسئله اول در باره اختلاف
شیعه و اهل سنت در مسح پاها هنگام
وضو گرفتن است. نويسنده، قرائت اهل سنت از آيه وضو را با
ارجاع به آراى
اهل ادب و
قرائت نقد كرده، سپس به تفسير و روايات اهل سنت اشاره داشته و معتقد است ادله مختلف نظر شيعه را تأييد مى‌كند.
مسئله دوم در مورد كيفيت تشريع
اذان و دفاع از مبانى فقهى شيعه و رد عباراتى است كه از سوى اهل سنت به اذان اضافه شده است; اضافه شدن عبارت« الصلاة خير من النوم»« نماز بهتر از خواب است» كه با هدف مبادرت و بازگشت به نماز گفته شده همان
تثویب است كه از نظر نويسنده و طبق نقد سند و محتواى وى از روايات اهل سنت، امرى مذموم و نامشروع است.
در مسئله سوم از وضع دست چپ روى دست راست هنگام قرائت
حمد و سوره بحث شده و ادله اهل سنت براى جواز اين امر مردود شده است.
موضوعات مورد اهتمام نويسنده در تمام مسايل مطرح شده همان موضوعات و مباحث اختلافى شيعه و اهل سنت است و سعى مى‌كند با طرح ادله و مبانى قوى از ديدگاه شيعه دفاع نمايد موضوعات مطرح شده عبارتند از
سجده بر زمين،
خمس و مصاديق آن در كتاب و سنت،
ازدواج موقت و تفسير آيه و روايات مربوطه و ادله مشروعيت آن از نظر شيعه،
شهادت عدلين در طلاق،
طلاق در
حیض و
نفاس ،
وصیت براى
وارث زمانى كه
ترکه از ثلث بيشتر نشود،
ارث‌برى مسلمان از كافر،
مفهوم
عصبه و
تعصیب و بررسى ادله
توريث به واسطه عصبه،
ادله قائلان به
عول و بررسى ابعاد آن،
مبانى و مفهوم
تقیه .
در همه اين مسايل كه از مسايل اختلافاتى شيعه و اهل سنت است محل نزاع و
اختلاف اصلى بررسى شده سپس از ادله و مبانى و پى‌آمدها و لوازم هر ديدگاه بحث شده و در نهايت اهميت و ارزش تفكر شيعى ثابت شده است.
مبحث پايانى به مصادر، مآخذ و منابع تشريع و
اجتهاد نزد شيعه
امامیه اختصاص يافته و در آن مبانى، حجيت قول
ائمه اطهار علیهم السلام و مبانى
استنباط و
اجتهاد و نقش عقيده به
عصمت امامان در استنباط صحيح فقهى بررسى شده است.
در همه اين بحث‌ها امتيازات، ويژگى‌ها، برترى‌ها و وجوه برجسته انديشه‌ها و معارف شيعه كه مأخوذ از فرهنگ و تعاليم امامان معصوم عليهم السلام مى‌باشد ثابت شده است. اين برترى‌ها هم به مصادر و مآخذ حجيت فقه شيعه اختصاص دارد و هم در باره آراى خاص اختلافى مصداق پيدا مى‌كند. بنا بر اين شيعه از لحاظ كليات تشريع از منابع و مصادر خالى از تحريف و سالمى برخوردار است و تفريعات و مسايل مصداقى فقه هم پر از دقت، شمول و اتقال نظرى در كشف حكم واقعى بر پايه كتاب و سنت است.
الاعتصام بالکتاب و السنة نویسنده:آیت الله شیخ جعفر سبحانی
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
