الاختصاص (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب(الاختصاص)، به زبان عربی و حاوی مجموعه روایاتی از اهل بیت
عصمت و
طهارت در باره مسائل اعتقادی و اخلاقی و... است.
مؤلف این کتاب، از برجسته‌ترین علمای شیعه در قرن چهارم هجری؛ یعنی ابو عبدالله، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، ملقب به
شیخ مفید است.
کتاب «
الاختصاص»، برای دست یابی به بسیاری از روایات نایاب که دارای مفاهیمی عالی و شگرف می‌باشند، کتابی بس ارزش‌مند و قابل توجه است.
کتاب‌های شیخ مفید، پیوسته، مورد توجه علما و فقهای
شیعه قرار داشته و در بسیاری از منابع روایی بزرگ شیعه، مانند
بحار الانوار مورد استناد قرار گرفته است.
شیخ مفید، در آغاز کتاب، می‌فرماید: «من، این کتاب را با زحمات فراوان و مطالعات عمیق در علوم مختلف روایی و چشمه‌های گوارای
احادیث اهل بیت علیه‌السّلام نگاشتم تا شخصیت‌های برجسته اسلام را معرفی و فضایل آنها را آشکار سازم و مقام علما و اندیشمندان راستین و ارزش علم و دانش آنها را نمایان گردانم» .
کتاب، دارای باب بندی و فصل بندی نیست، اما تمام مطالب خود را پس از خطبه مؤلف و مقدمه کتاب، در قالب هفده عنوان مختلف، ارائه نموده است.
گزارش محتوا
این کتاب شامل عناوین زیر است:
۱. خطبة المؤلف و مقدمة الکتاب.
۲. طائفة من قوال الائمة علیه‌السّلام (مشتمل بر مطالب گوناگون، از جمله معنای
شرطة الخمیس و تعداد آنهاست).
۳. ذکر السابقین المقربین من امیرالمؤمنین علیه‌السّلام .
۴.
حدیث الغار .
۵. طائفة من اقوال النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و الائمة علیه‌السّلام (شامل سؤالات یهودی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، مسائل
عبدالله بن سبا و...) .
۶. فی ذکر حواری اهل البیت علیه‌السّلام و جملة من اصحابهم.
۷. طائفة من
احادیث الائمة علیه‌السّلام و اصحابهم و غیرهم (شامل
حدیث مباهله ، مناظره
مؤمن الطاق با
ابو حنیفه در باره
طلاق،
حدیثی در ستایش شهر قم و...) .
۸. طائفة من الاخبار لزهیر بن معاویة و مکحول و غیرهما.
۹.
احادیث وصایا النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم لعلی علیه‌السّلام .
۱۰. طائفة من الاحادیث فی فضائل الائمة علیه‌السّلام و معاجزهم و اقوال الائمة علیه‌السّلام (شامل
حدیث منطق بعض الحیوانات، المسوخ و سبب مسخها و...) .
۱۱. کتاب محنة امیر المؤمنین، علی بن ابی طالب علیه‌السّلام .
۱۲. فی بیان طائفة من
احادیث الائمة و اصحابهم (شامل
حدیث فدک ،
حدیث سقیفة بنی ساعدة و...) .
۱۳. ما روی فی اصحاب الائمة علیه‌السّلام (عبدالله بن ابی یعفور، عیسی بن عبدالله القمی و...) .
۱۴.
احادیث فی تعیین الائمة علیه‌السّلام و بیان فضلهم.
۱۵. طائفة من اخبار الائمة علیه‌السّلام فی ابواب متنوعة (شامل
حدیث فی اوقات المکروهة للجماع و جملة من وصایاهم علیه‌السّلام ،
حدیث فی الدعاء و اوقاتها و...) .
۱۶.
احادیث حول خصائص الائمة علیه‌السّلام .
۱۷. طائفة من الحکم و المواعظ و الخطب (بعض وصایا لقمان الحکیم لابنه علیه‌السّلام ، فی بیان فضل
سلمان الفارسی و جملة اخری من الاخبار و...) .
۱۸. کتاب صفة الجنة و النار.
کتاب، توسط استاد
علی اکبر غفاری ، تصحیح شده و حاشیه و تعلیقه زده شده است و استاد،
سید محمود زرندی محرمی ، شش فهرست به شرح زیر برای آن تنظیم نموده است:
۱. فهرست مطالب.
۲. فهرست آیات.
۳. فهرست اشعار.
۴. فهرست اعلام.
۵. فهرست قبایل.
۶. فهرست اماکن.
۱. نسخه‌ای در
کتابخانه آستان قدس رضوی .
۲. نسخه‌ای در کتاب خانه حاج شیخ حسن مصطفوی که تاریخ نگارش آن، ۱۳۰۷ ق و به خط شیخ محمد علی، مشهور به شالی است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
